Page 82 - Voorwerk.indd

film- en amusementswereld, waarin een verderfelijk beeld werd gegeven van de seksu-
ele moraal. Via hun netwerken brachten ze in de kleine plaatsen, die van moderniteit
verschoond waren gebleven, stadse gewoonten binnen, zoals het dragen van vlees-
kleurige kousen. Dat modernisme op alle mogelijke terreinen was niet alleen verwerpe-
lijk in de ogen van rechtse katholieke groeperingen als Zwart Front en Actie Bouwman,
maar verontrustte ook behoudende en traditionalistische katholieke kringen, waartoe
de meeste geestelijken behoorden.

Daar stond tegenover dat de kerkelijke leiders zeer afwijzend stonden tegenover het
Duitse racistische antisemitisme. In Een donkere spiegel laten Poorthuis en Salemink
zien hoe de gevierde Limburgse sociale voorman mgr. Henri Poels, naar wie in Gennep
de Dr. Poelsstraat is genoemd, in zijn toespraken voor het R.K. Werkliedenverbond zijn
afkeer van de moderne wereld en het kapitalisme liet uitmonden in een uitgesproken
afkeer van de Joden. Daar tegenover staat dat Poels in de jaren dertig actieve steun
verleende aan vervolgde Duitse Joden. Deze houding was ook te vinden bij sommige
geestelijken die tijdens de oorlog in Noord-Limburg betrokken waren bij het vinden van
onderduikadressen voor Joden.

Alles wat hiervoor aan Nederlandse vormen van antisemitisme of anti-joodse gevoelens
genoemd wordt, is in Gennep in meer of mindere mate ook voorgekomen. Ook al waren
de verhoudingen met individuele Joden nog zo goed, onderhuidse anti-joodse gevoelens
konden snel naar boven komen. Het kan niet anders of de opvattingen die Poels in zijn
toespraken voor het R.K. Werkliedenverbond naar voren bracht, hebben ook een rol ge-
speeld in de sociale conflicten bij DACO. Hoeveel antisemitische gevoelens in
landbouwkringen speelden bij de boeren die op de Actie Bouwman stemden is moeilijk
te zeggen. Hun protest tegen de landbouwpolitiek van de regering zal zeker de
boventoon hebben gevoerd.

Verschillen
Bij dit alles moet ook niet onderschat worden dat er op verschillende terreinen een
zekere afstand bestond tussen de joodse en niet-joods bevolking van Gennep. Dat
kon ook niet anders, gezien de omstandigheden.

Hoezeer met name de autochtone Gennepse Joden zich ook aanpasten aan de
Limburgs-katholieke cultuur, hun eigen cultuur bevatte toch een aantal elementen die
daar sterk van afweken. Die elementen waren voor hen wel wezenlijk, wilden ze joods
blijven, zelfs in afgezwakte vorm. Hun feestkalender en hun familiegebruiken
zagen er heel anders uit dan die van de christenen in hun omgeving. Wat de
religieuze elementen daarin betreft stonden ze in sommige opzichten verder af van de
katholieken dan van de protestanten. Met die laatsten deelden ze in ieder geval de
grote betekenis die aan het Oude Testament werd gehecht. In protestante kring was
ook veel belangstelling voor het Hebreeuws.

| 81

Hfdst-2.indd 81 21-10-18 17:21