Page 62 - Voorwerk.indd

Ons katholieke Limburgse land
Een ander belangrijk instrument om de Limburgse bevolking binnen de katholieke
invloedsfeer te houden was het in het leven roepen van de mythe van ‘ons katholieke
Limburgse land’, zoals bisschop Lemmens (1932-1957) het zo graag en vaak uitdrukte.
Ook de pers verbreidde die boodschap op alle mogelijke manieren. Niet in het minst
de Maas- en Niersbode. Dat beeld hield in dat er een gemeenschappelijke Limburgse
cultuur zou bestaan die vooral gekenmerkt werd door het katholieke karakter ervan.
Limburg onderscheidde zich daardoor van de rest van Nederland, zelfs van Noord-
Brabant, maar was tegelijkertijd daardoor een voorbeeld voor Nederland. Er werd
kunstmatig een idee gecreëerd waarin Limburgs automatisch ook katholiek betekende.
De wereld van ’Loeënde klokke versjkerke de banjd.’, zoals de kerkhistoricus Hans
de Valk het treffend karakteriseert. Dit concept kon door de kerk met hulp van de
niet-kerkelijke elite worden uitgedragen omdat Limburg de enige provincie was waar
de grenzen van provincie en bisdom samenvielen. Bovendien was de parochiegees-
telijkheid, als belangrijke cultuurdrager, bijna geheel Limburgs van geboorte. Ook
in het onderwijs brachten de onderwijzers, die vrijwel allemaal op katholieke kweek-
scholen in Limburg waren opgeleid, dit idee krachtig naar voren.
Deze opzet bleek opmerkelijk succesvol. Streken en plaatsen, zoals Gennep, die
van hun identiteit waren vervreemd, doordat ze in het begin van de negentiende eeuw
afgescheiden waren van gebieden waartoe ze eeuwenlang cultureel hadden behoord
en die hun omgeving door de moderne ontwikkelingen snel zagen veranderen, kregen
nu een identiteit die aansprak. Het zelfbewustzijn groeide: men was trots Limburger te
zijn, vooral door de vor-men waarin dit katholieke regionalisme gegoten werd:
kleurrijke, herstelde of in het leven geroepen tradities, de folklore van schutterijen en
gildes, bedevaarten en proces-sies, zwaaiende vlaggen en vendels. Dankzij de
bijzondere inzet van ‘Vader Bisschop’ Lemmens werd dit overgoten met een warme
Mariadevotie, van de Sterre der Zee en idyllische veldkapellen. Dit leidde in Limburg,
ook in Gennep, tot wat door de socioloog Ton Duffhues ‘een vermenging van
regionalistisch en katholieke sentimenten en verstrengeling van belangen van
burgerlijke en kerkelijke overheden’ is genoemd.

Bij twee feestelijkheden die in Gennep kort na elkaar in mei 1938 plaatsvonden, kwa-
men deze fenomenen duidelijk naar voren, eerst bij de installatie van de nieuwe bur-
gemeester van Gennep, de 31-jarige vrijgezel Jan van Banning op 7 mei, en daarna bij
de toewijding van het dekenaat Gennep aan de Heilige Maagd Maria op zondag 15
mei. Het laatste gebeurde in aanwezigheid van bisschop Lemmens, die, zoals toen
gangbaar was, in het verslag van het feest in de Maas- en Niersbode werd
aangeduid als ‘Vader-Bisschop der Limburgers’.

Installatie Jan van Banning
Op zaterdagmiddag 7 mei werd Van Banning in aanwezigheid van alle Gennepse
verenigingen bij de grens van de gemeente op de Heijenseweg begroet door gemeente-

| 61

Hfdst-2.indd 61 21-10-18 17:21