Page 57 - Voorwerk.indd

Stemgedrag in Gennep
Tot welk stemgedrag leidde dit in het Gennep met zijn 92 procent katholieken?
De uitslagen van de verkiezingen voor de Tweede Kamer en de Provinciale Staten
in de periode 1933-1939 vertonen in Gennep het volgende beeld. In percentages.

Partij 1933 1935 1937 1939
R.K. Staatspartij 80,9 77,9 77,6 78,6
SDAP 11,7 8,0 6,4 7,7
AR/CHU 5,0 3,4 2,7 4,5
Liberalen 2,0 1,0 1,6 2,8
NSB 9,4 3,3 2,6
Actie Bouwman 6,9 3,5

Het percentage stemmen op de twee protestantse partijen AR en CHU bij de Kamerverkie-
zingen in 1933 komt ongeveer overeen met het percentage protestanten in Gennep. Die
stemden dus vrijwel allemaal op deze twee partijen. Onder hen had de sociaaldemocra-
tische SDAP kennelijk weinig aanhangers. De stemmen op de SDAP kwamen dus vooral
van katholieke zijde. Bij een percentage katholiek gedoopten van rond de 92 procent be-
tekent dit dat rond tien procent van de katholieken toch voor de sociaaldemocraten koos.

Proteststemmen
Bij de Statenverkiezingen van 1935 kon voor het eerst op de NSB worden gestemd.
In Gennep deden dat toen 114 kiezers, 9,4 procent van de geldig uitgebrachte stemmen.
Dat lag iets boven het landelijke gemiddelde, bijna acht procent, maar beneden het
Limburgse, bijna twaalf procent, en zeker ver beneden dat van de buurgemeente Ber-
gen, met achttien procent.
Waar kwamen die stemmen vandaan? De cijfers wijzen erop dat ze uit alle groepe-
ringen kwamen. Kijkt men alleen naar de twee tegenpolen katholieken en socialisten,
dan blijkt dat de socialisten relatief meer van hun aanhang uit 1933 naar de NSB hadden
zien gaan dan de katholieke partij. De NSB had toen overigens nog niet het antisemiti-
sche karakter dat het nadien zou krijgen. Het hoge percentage NSB-stemmers in Limburg
in 1935 wordt verklaard door de ontevredenheid over de wijze waarop de regering met de
economische crisis omging en doordat veel Limburgers familiebetrekkingen hadden met
Duitsers uit het grensgebied, waar het op dat moment beter ging. Toen de NSB na 1935
steeds feller antisemitisch werd, slonk haar aanhang aanzienlijk, ook in Gennep, zoals
bleek bij de Kamerverkiezingen van 1937. Toen kreeg de NSB in Gennep nog 42 stemmen.
Dat leidde er in Gennep niet toe dat de andere partijen zich van het verlies in 1935
herstelden. Een deel van de kiezers stemde nu op de Actie Bouwman, een beweging die
ontstaan was in het gebied ten westen van Nijmegen en zich richtte op de kleinere boe-
ren, die zwaar leden onder de crisismaatregelen. In Gennep kreeg deze groep 107 stem-
men. Het zal zeker niet zo zijn dat dit dezelfde kiezers waren als die in 1935 NSB hadden
gestemd. De stemmen op Bouwman zullen voor een groot deel afkomstig zijn geweest

56 | E N T OE N W A R E N Z E W E G | JO DE NVE R V OL G I NG I N E E N N OO R D-L I M B U R GS S T ADJ E |

Hfdst-2.indd 56 21-10-18 17:21