Page 342 - Voorwerk.indd

ook in dit boek ruim gebruik mocht worden gemaakt. Ook stelde Ruth Warrener mij
ongepubliceerd materiaal beschikbaar over de familie Bock.

Het tweede boek is When the acasias bloomed, Memories of a lost youth door de
Amerikaan Fred Spiegel. Die jeugd blijkt zich voor een klein deel in Gennep te hebben
afgespeeld, en wel in de jaren 1939-1940. Hij vertelt daar kleurrijk over, zowel in zijn
boek als in enkele lange interviews die via You Tube zijn te bekijken. Tot voor enkele
jaren kwam hij vanuit USA nog geregeld in zijn geboorteplaats Dinslaken, maar
zijn gezondheid is zo achteruit gegaan dat hij helaas niet meer aanspreekbaar is.
En tenslotte vond ik het boek Meine sieben Leben van Ruth Zucker. Zij is in 2014
op honderdjarige leeftijd in Israel overleden, na een zeer avontuurlijk leven. Maar wat
haar voor Gennep interessant maakt, is dat zij afstamde van de Gennepse familie Kauf-
man. Haar grootvader verliet eind negentiende eeuw Gennep en werd in Bonn een voor-
aanstaand ondernemer. Van deze Jacob Koopmann leven in Israel en in Nederland nog
nazaten.

In hoofdstuk 2 ben ik uitgebreid ingegaan op het sociaal-culturele klimaat in Gennep
in de jaren dertig. Ik heb daarin veel aandacht besteed aan de verschillende levenssfe-
ren waarin de dominante katholieke meerderheid en de zeer kleine joodse minderheid
toen leefden en hoe die zich tot elkaar verhielden. Ik heb laten zien hoe die sferen in het
grotere geheel van de katholieke en Joodse wereld pasten. Voor de Joden kon ik dank-
baar gebruik maken van de in 2017 verschenen, geheel vernieuwde Geschiedenis van
de Joden in Nederland. Daarin worden de verhoudingen binnen het Nederlandse Joden-
dom in de negentiende en twintigste eeuw zeer helder beschreven. Voor de katholieke
sfeer heb ik vooral gebruik gemaakt van enkele hoofdstukken in het in 2015 versche-
nen derde deel van Limburg, een geschiedenis, met name die van Henk Spoormann,
Honderd jaar politiek in Limburg, katholieke dominantie, lokalisme en verzuiling
en van Hans de Valk, ‘Loeënde klokke versjterke de bandj. Opkomst, bloei en
ondergang van ‘Katholiek Limburg’. Ook het boek van Marcel Poorthuis en Theo
Salemink, Een donkere spiegel. Nederlandse katholieken over Joden, 1870-2005
tussen antisemitis-me en erkenning, bleek hiervoor weer heel nuttig. Vooral met de
Tilburgse hoogleraar Cultuur in Brabant, Arnoud-Jan Bijsterveld, heb ik over de
inhoud van dit hoofdstuk uitvoerig van gedachte kunnen wisselen.

Zoals ik hiervoor al heb aangegeven heb ik voor hoofdstuk 4 vooral gebruik gemaakt
van de informatie die Herman van Rens geeft in zijn boek Vervolgd in Limburg.

In hoofdstuk 5 ben ik, in verband met het verloop van de deportatie van 9 april 1943
en wat daarop volgde, diep in gegaan op de gang van zaken in Vught en Sobibor. Voor
Vught heb ik Joodse kinderen in het kamp Vught van Janneke Moei en Het hele leven
is hier een wereld op zichzelf. De geschiedenis van kamp Vught van Marieke
Meeuwen-oord gebruikt. Daarnaast bleek het uitgegeven dagboek van Klaartje
Zwarte-Walvisch

346 | E N T OE N W A R E N Z E W E G | JO DE NVE R V OL G I NG I N E E N N OO R D-L I M B U R GS S T ADJ E |

Bijlagen.indd 346 22-10-18 12:04