Page 162 - Voorwerk.indd
P. 162
Dat in Cuijk, terwijl zij op het punt stonden om uit Gennep te worden verdreven, hun
eigendommen werden verkocht met medewerking van de broer van hun vroegere no-
taris, ging geheel buiten de eigenaren van de joodse panden in Gennep om. Hen werd
daarover niets verteld.
Onderduikers
In de periode tussen 30 maart en 9 april was er ruim de tijd om onder te duiken.
De vijfkoppige familie Van Leeuwen heeft dat op een na ook gedaan. Arthur had al eer-
der plannen om met Ellen onder te duiken, maar die gingen niet door. Nu ook degenen
die een sperre hadden niet meer gespaard werden en zich ook in Vught moesten mel-
den, regelde hij dat hij en zijn vrouw een vals persoonsbewijs kregen. Daar stonden hun
werkelijke namen op en ook het adres Spoorstraat 123, maar zonder de zwarte J. Dit
paspoort werd hen bezorgd door Jan van Kempen, de latere burgemeester van Bergen,
toen ambtenaar ter secretarie in Gennep en actief in het verzet. Hij woonde toen nog
bij zijn ouders op de Markt. Ook voor hun bijna driejarige dochter Anneke werd een
onderduikadres geregeld. Dat wil zeggen Leni Stiemens-Werner, vrouw van de in de
meidagen van 1940 gesneuvelde Hans Stiemens, regelde dat met een studentenorga-
nisatie, die zich bezig hield met dit werk. Op een nacht brachten zij hun dochter naar de
Drie Kronen waar onbekenden haar overnamen. Langs deze weg kwam zij in Holwerd
bij de familie Veringa terecht.
Simon vond een onderduikadres in de Gennepse Hei bij Gradje Vervoort. Arthur en
Ellen van Leeuwen-Hoffmann zelf werden door de slager Hein Bertisen, bij wie Arthur
werkte, in de nacht van 8 op 9 april over de grens geleid, waar ze door diens broer, die
vlak bij de grens woonde, werden opgevangen. Vandaar trokken ze verder naar familie
in Düsseldorf. Op de ochtend van 9 april was hun tante Jet, die al enigszins dement was,
alleen in het huis tussen de achtergelaten koffers van Arthur, Ellen en Simon.
Heeft niemand van de anderen, de families van Harry en Sam Andriesse en Jacob Kauf-
man en Max Bock, overwogen ook onder te duiken? Het is in ieder geval niet gebeurd.
Het vertrek
Het vertrek naar de trein op 9 april is uitvoerig geschetst door Wiel van Dinter en er
zijn unieke filmbeelden van, gemaakt door Jan Jetten, die toen op het adres Zandstraat
30 woonde. Kennelijk is dat in alle openlijkheid op straat gebeurd,schuin tegenover het
huis van de familie Kaufman, Zandstraat 40. Deze opname van het vertrek van Joden uit
hun huis is heel bijzonder. Ze is permanent te zien in het Verzetsmuseum in Amsterdam
en werd enkele keren gebruikt in documentaires over de Jodenvervolging, soms niet in
de juiste context.
We zien de zusters Bock, Bertha en Josephina, zich nog eens om draaien om
te zwaaien, Max en Reina Bock, die ook zwaaien, vergezeld door een dame met een
fiets. We zien het vertrek van de familie Kaufman uit het huis waar meer dan honderd
jaar meerdere generaties Kaufman hadden gewoond en gewerkt. We zien hoe Jöbke
Kauf-man de sleutel van het huis omdraait, terwijl zijn dochter Nanny hem op de
schouder
| HOOF DS TU K 5 | DE DE PO R T A T I E I N APR I L 1943 | 163
Hfdst-5.indd 163 21-10-18 16:39