Page 10 - Voorwerk.indd

Inleiding

Voor de Gennepenaren die de Tweede Wereldoorlog bewust hebben mee gemaakt
was de openlijke vervolging en de verdrijving van de kleine groep Joden, die
generaties in hun midden had geleefd en van wie, op een enkele uitzondering na,
daarna niets meer werd vernomen, niet de meest dramatische gebeurtenis uit die
periode. Dat was toch wel het eigen gedwongen vertrek uit Gennep, vlak voor de
verwachte bevrijding, en alles wat daar op volgde: het verblijf gedurende een half
jaar in hun onbekende streken, waar zij afhankelijk waren van de hulp van anderen,
en daarna een moeizame terugkeer, waarbij zij hun woningen zwaar beschadigd en
geplunderd aantroffen.
Ook van een afstand bezien is ‘de evacuatie’, zoals die ramp altijd wordt aangeduid,
het meest dramatische wat Gennep in de twintigste eeuw is overkomen. En het is ook
iets dat verreweg het grootste deel van de Nederlandse bevolking in de Tweede
We-reldoorlog niet heeft ondervonden.

Maar wat de Gennepse Joden is overkomen past in een veel groter perspectief, dat
van de Holocaust of Sjoa, de geprogrammeerde uitroeiing van een gehele Europese
bevol-kingsgroep, de Joden, die grotendeels is geslaagd. Naast alle andere
massamoorden en -vervolgingen die de twintigste eeuw in Europa heeft gekend,
geldt de Holocaust, althans sinds de laatste halve eeuw en in West-Europa, toch als
het dieptepunt. Niet alleen vanwege de omvang, maar vooral vanwege de wijze
waarop die werd georga-niseerd en uitgevoerd: gebaseerd op een waanidee, maar
rationeel en industrieel op-gezet, en stap voor stap, verhullend en geniepig, met een
meedogenloze agressie en wreedheid uitgevoerd, en dat over een heel continent.

Over de Holocaust is enorm veel kennis verzameld en verspreid en dat proces gaat
nog steeds door. Dit boek wil daaraan een bijdrage leveren, en wel op twee
terreinen. Het is belangrijk dat de bevolking van een plaats, in dit geval Gennep,
waar het ene deel van de toenmalige gemeenschap de Holocaust heeft moeten
ondergaan en het andere daarvan getuige en deelgenoot is geweest, weet hoe die in
Gennep is verlopen en wie die Gennepse Joden waren. Dat kan niet alleen door de
bestaande literatuur over de Holocaust te lezen. Daarin kan men gedetailleerde
gegevens vinden over de patronen waarlangs die verliep, maar iedere plaats kent
zijn eigen bijzonderheden die samenhangen met de specifieke omstandigheden daar.
En daarnaast zijn er de individuenuit die gemeenschap die het hebben
ondergaan. Dat gruwelijke verloop van wat er over hen kwam en het feit dat zij
daardoor zo volledig uit die gemeenschap zijn weggerukt en in het niets zijn
opgegaan maken het nodig dat zij ieder persoonlijk opnieuw en blijvend in
herinnering worden gebracht.

| I N L E I DI NG | 9

Voorwerk.indd 9 21-10-18 15:09