Wiel vervolgt zijn verhaal over zijn herinneringen aan Market Garden en wat er toen in Gennep gebeurde.

Risico
Er zijn weer granaten gevallen bij ‘Maria Oord'. Nu in de tuin van de Zusters van het Norbertusgesticht. En ook op de Heijenseweg. Het schijnt dat de Engelsen mikken op twee hoge gebouwen van Gennep, de Martinustoren en de moutfabriek. Dat zijn uitkijkposten van de Duitsers. De kerktoren staat vlakbij het sanatorium. Elke misser is dus een groot risico voor de tbc-patiënten.

Drie Kronen
De luchtaanval van 25 september op het Duitse hoofdkwartier aan de Drie Kronen is duidelijk zichtbaar. De schuren smeulen nog na. Het hoofdkwartier in het landhuis ‘Holy Lodge' ligt in puin. In de rijksweg erlangs zitten meerdere bomtrechters. De enkele mensen die de Bloemenstraat inlopen zien de uitgebrande vrachtwagens tussen de geblakerde muurresten staan. Een Duitse militair maant de burgermensen aan met spoed door te lopen.

Bommen
Ineens zie ik er een duiken. “Naar de kelder!” schreeuw ik. Door de tussendeur rennen we de trap van de benedenbuur af. Een gefluit en een vreselijke dreun. Mijn zusje, die halverwege de trap is, glijdt van schrikruggelings omlaag. Moeder sleurt haar mee naar de bierkelder. (We wonen boven een café.) Ik spring de kelder in, terwijl er een vreselijke klap volgt. De muren van de gewelvenkelder schudden heen en weer. Mijn zusje zit huilend tegen moeder aangekropen. De oren gespitst wachten we op de volgende bom. Maar het blijft stil. Plotseling horen we snelle voetstappen boven ons en zwaait de deur open. Het is kapelaan H. “Alles goed hier. Gennep is gebombardeerd”. En weg is hij weer.

puinhopen in de Emmastraat

Frontstad
Vanaf deze dinsdag worden er overal matrassen naar de kelder gesleept en kunnen mensen bij buren of familie die een grotere kelder hebben intrekken. Er ontstaat een ongekende saamhorigheid. Ik moet 's morgens vroeg brood halen omdat vader zich niet op straat durft te vertonen (graven aan de Maas!). Er worden spoorbielzen op het spooremplacement gehaald om het dak van een grote gegraven schuilkelder in de tuin te verstevigen. Duits en Engels kanonvuur gaat nu heen en weer. Granaten komen fluitend aansuizen en slaan vernietigend in. Ja, in deze laatste septemberweek 1944 is GENNEP EEN FRONTSTAD geworden, waar de bevolking als muizen de grond in kruipen.

Volgt :
De barre twee oktoberweken vóór de gedwongen leegloop van Gennep.

Maar even vanaf facebook op mijn eigen site (kan ik het later tenminste nog terugvinden)

“varianten, oplossingsrichtingen, 2nd opinions”, de verwarring over de lob is blijkbaar nog steeds niet over.

Met het risico om in herhaling te vallen daarom nogmaals heel kort waar het om gaat:

Alle dijken langs de Maas worden ingericht op hoger water (de wettelijke normdijken).
Dit geldt bv voor Gennep, maar ook voor de lob. Dit is geen variant en geen “oplossingsrichting”, maar gewoon wat staat te gebeuren. Dit is het startpunt.

Tot zover niets aan de hand.

De lob zou extra beschermd kunnen worden, bovenop de standaard wettelijke normdijken bescherming, die iedereen, de lob incluis, langs de Maas krijgt. En die extra bescherming is het onderwerp van discussie.

Door de lob beter te beschermen tegen hoogwater blijft het gebied langer droog en en zelfs droog tot een waterhoeveelheid die maar liefst 60% meer is dan 1926 of bv 1993.

Maar waarom zou die lob extra beschermd worden en Gennep en de rest van de plaatsen langs de Maas niet?

De lob is speciaal omdat het een groot gebied is en aan de achterzijde afgeschermd door het Rijkswald.

Als het gebied van de lob langer droog blijft en pas op een later moment overstroomt dan de rest van Limburg dan is dit nuttig voor de waterbeheersing. De lob stroomt dan niet gelijk vol met bv de kern Gennep, maar blijft droog. Pas als de waterstand nog veel hoger is en er een nog hogere waterpiek is dan pas overstroomt de lob. Want dat is nuttig voor de waterbeheersing bij een dergelijke calamiteit.

Het extra beschermen van de lob en het investeren van miljoenen in een betere bescherming van de lob dan elders langs de Maas is dus zinvol.

De kernvraag is dan dus: wil het gebied beter beschermd worden?
Daarbij is het probleem dat het zo lang mogelijk droog houden van de lob pas echt zinvol is als het water bij het bereiken van die zeer hoge waterstand ook snel instroomt in de lob en niet rustig over de dijken kabbelt.

En de studie hoe dat dan gerealiseerd zou moeten worden, is het onderwerp van het onderzoek, van het project en van de discussie.

Waar dan een 2nd opinion onderzoek over zou moeten gaan is mij volstrekt onduidelijk.

Dan over het in de wet benoemd zijn tot retentiegebied:

voor het overstromingsrisico en voor het project maakt het helemaal niets uit.

Waar het wel iets voor uitmaakt zijn de beperkingen die nu gelden voor ontwikkelingen in het gebied maar ook voor een eventuele schadevergoeding bij overstroming.

Het onderwerp staat eigenlijk los van de hele studie of de lob beter beschermd zou moeten worden dan de rest van de gebieden langs de Maas en zou het onderwerp zou door de politiek met ondersteuning van waterschap en rijkswaterstaat (de participanten in de projectgroep) in Den Haag aangekaart moeten worden.

Het project van de lob van Gennep is feitelijk alleen de trigger geweest om dit probleem onder de aandacht te brengen.
De nu uitgestelde motie voor een “2nd opinion” had daarom beter vervangen kunnen worden door een motie om een onderzoek in te stellen hoe het heeft kunnen gebeuren dat dit Gennepse gebied eind 90-er jaren plotsklaps als retentiegebied aangewezen werd.
En nog belangrijker hoe dit teruggedraaid zou kunnen worden. Voor het overstromingsrisico en het bergen van water maakt het niks uit, maar wel voor de ontwikkelingsmogelijkheden en wel voor het risico van het geen recht hebben op schadevergoeding.
En let wel: de lob is GEEN stroomgebied van de Maas noch is bijzonder laag gelegen.

Hoe snel het kan gaan in ruim een week. De 1e 2 foto's zijn van 12 september, de 3e van 14 september en de laatste van een week later.

zondag 22 sept hield de Gennepse harmonie een duubelconcert samen met de fanfare Eendracht van Siebengewald. De Gennepse harmonie speelde na de pauze. Een paar plaatjes

Wiel van Dinter

Gevlucht
De schrik zit er goed in. Waar zullen de volgende granaten neerkomen? Op donderdag gaan mensen matrassen in de kelder slepen. Vrijdagmiddag komt een stoet mannen, vrouwen en kinderen uit Plasmolen en Middelaar Gennep binnenlopen. Ik zie ze op de Markt stilstaan met kinderwagens, handkar en volgepakte fietsen. Een oude vrouw zit met kussens in de rug op een kruiwagen. Ze zijn door de soldaten weggestuurd. Veel huizen zijn al zwaar beschadigd door projectielen vanuit de Plasmolense heuvels en van over de Maas. De nog bewoonbare huizen zijn door de Duitsers gevorderd. De mensen worden her en der in Gennep ondergebracht. Zo maken wij kennis met vluchtelingen.

Aanval
Maandag 25 september wordt er hier en daar in Gennep volop gegraven. Buren helpen elkaar met het graven van schuilkelders in tuinen. Engelse kanonnen uit het Brabantse schieten op onregelmatige tijden op Gennep. Er worden op het spooremplacement bielzen gehaald voor het stutten van de daklaag grond. Binnen in worden slaapplaatsen gecreëerd. 's Middags cirkelen er de hele tijd Typhoons over de Niers. Meestal betekent dat niet veel soeps. Dat heeft de ervaring geleerd. Dan opeens duiken ze met een huilend lawaai, schieten raketten af en klimmen weer steil omhoog. We zien rookwolken opstijgen en horen doffe knallen die steeds sterker worden. Het is ginder op de Nijmeegseweg. Al gauw zien we vlammen oplaaien en sporen vuurwerk de lucht inschieten. De Duitse munitie in de boerenschuren van de Drie Kronen gaat de lucht in. Later rijdt een Duitse rodekruiswagen van het noodhospitaal in Maria Roepaan richting Milsbeek.
Wij zitten nu midden in het oorlogsgebeuren.

De oorlog komt Gennep binnen…

Ik merkte al eerder op dat de communicatie van de werkgroep over de lob behoorlijk klungelig was, onhandig en waarschijnlijk onnodige commotie veroorzaakte.Tot en met complot-theorieën en vragen om een "second opinion". Daarom hier een stukje hoe ik denk dat het ook gecommuniceerd had kunnen worden. Het is overigens de vraag of en in hoeverre de nu ontstane commotie nog terug gedraaid kan worden, want de geest is uit de fles. (dit staat even los van de definitie tot bergingsgebied en schadevergoedingsregelingen. Feitelijk is "half" Limburg bergingsgebied maar is meestal niet als zodanig in de wet gedefinieerd. Dat is voor de lob wel het geval met als voornaamste gevolg beperkingen voor ontwikkelingen in het gebied en een groot risico voor schadevergoeding in geval van een watercalamiteit).

Blijkbaar is zelfs het volgende verhaal nog te ingewikkeld. Het wantrouwen zit blijkbaar erg diep. (facebook discussie).

Daarom nòg simpeler. Wat staat te gebeuren.

• Alle dijken, inclusief die van de lob en die van Gennep, worden op normhoogte gebracht (ivm toekomstig hogere waterstanden)
• Het gebied van de lob wordt aangeboden om nog extra beschermd te worden met nog hogere dijken, zodat het niet al tegelijk met bv Gennep onderstroomd.

De reden van dit aanbod? Het gebied van de lob is vrij groot, is rondom afgeperkt en zou prima geschikt zijn om de top van de watergolf af te romen. Daarvoor moet de lob wel zo lang mogelijk droog blijven en met hogere dijken langer beschermd worden. De dijken aan de Ottersumse kant van de Niers worden dan ook hoger dan de dijk aan de Gennepse kant.

De Lob van Gennep: hoe het denkelijk zit en hoe het dus ook verteld had kunnen worden:

Introductie:

Na de overstromingen van 1993 en 1995 zijn nooddijken aangelegd, die later tot permanente waterkeringen zijn gemaakt. Op dit moment wordt de laatste hand gelegd aan de waterkering bij de driekronen. Vanwege klimaatverandering is echter de verwachting dat de Maas op langere termijn nog grotere waterhoeveelheden kan gaan afvoeren met hogere waterstanden tot gevolg en dat de huidige dijkhoogtes niet voldoende zijn..

Om die reden is besloten om de dijken langs de Maas verder te verhogen.

De dijken in het gebied (de kern Gennep en het gebied van de lob) worden verhoogd zodat ze bescherming bieden tot waterhoeveelheden van 4100m3 tot 4500m3 per seconde in de Maas. (In 1926 en in 1993 was de waterhoeveelheid ca 3000m3 per seconde)

De lob van Gennep:

De lob van Gennep is een speciaal gebied, omdat het een afgeperkt en redelijk laag gelegen gebied is. En dat biedt mogelijkheden. Bij hoog water zou de lob achter de hand gehouden kunnen worden voor calamiteiten, voor zeer extreem hoog water. Om dergelijk gebruik van de lob mogelijk te maken zou de lob tot die tijd extra beschermd moeten worden met nog hogere dijken, zodat de lob ook bij die hoeveelheden van 4500m3/seconde gewoon droog blijft en dan niet overstroomt zoals bv de kern Gennep dat op dat moment doet net als op vele andere plaatsen in Limburg gebeurt.

Door de lob zo lang mogelijk droog te houden blijft de lob beschikbaar voor dergelijke calamiteit.

Maar om voldoende effectief te zijn zou bij zo'n calamiteit het water wel snel ingelaten moeten kunnen worden bij dergelijk extreme waterstand. Het slechts overstromen van die extra hoge dijken zou niet voldoende effectief zijn en zou daarom zinloos zijn.

De keuzes voor de inwoners van de lob:

1. 1) De wettelijke bescherming, net als bv de kern Gennep.
2. 2) Een nog betere bescherming maar dan wel met een snellere instroming in geval van een calamiteit

Oplossing 2 kan volgens het MIRT onderzoek met 2 varianten:

• a) Alleen het middengebied van de lob wordt zo ingericht (de variant dubbele dijken). Dit betekent dat de woonkernen bij waterhoeveelheden van 4100-4500m3/s overstromen, maar het middengebied nog niet. Dat stroomt pas snel onder bij een calamiteit van nòg grotere waterhoeveelheden. (optie is duur en niet echt effectief omdat het maar 3cm scheelt in de piek van waterstand stroomafwaarts)
• b) Het gehele gebied van de lob wordt zo ingericht. (optie verlaagt de piek van de waterstand stroomafwaarts met 18cm)

Hieronder de 3 mogelijkheden bij verschillende waterhoeveelheden. Let wel: in 1926 en 1993 was het 3000 m3/sec. Het huidige beschermingsniveau is 3600 m3/s. Vanwege het broeikasgaseffect wordt dit verhoogd naar 4200 m3/s (dat correspondeert met die 1/300). Het eerste plaatje in elke reeks toont telkens de wettelijke normdijken, die iedereen toegezegd zijn en die bescherming bieden tot tenminste 4200m3/seconde water dat door de Maas stroomt.

	tot 4200 m3/seconde door de Maas	tussen 4200 en 4800 m3/seconde door de Maas	meer dan 4800 m3/seconde door de Maas
Wettelijke normdijken
Dubbele dijken (kleine badkuip)		het middengebied blijft beschermd. De rest stroomt onder
Grote lob (grote badkuip)		de gehele lob blijft droog, terwijl elders de dijken overstromen (zoals bv in Gennep)

Wiel vervolgt zijn verhaal over operatie Market Garden en hoe dat in Gennep beleefd werd in september 1944, nu 75 jaar geleden.

Oorlog
Sedert 10 mei 1940 heerste er in Gennep de oorlogstoestand. Van oorlogshandelingen was er toen nauwelijks sprake: er liepen al Duitse soldaten door Gennep voordat Gennep goed en wel wakker was. De vrijheid van meningsuiting was snel ingeperkt, de distributiebonnen voor voedsel, kleding, brandstof e.d. gaven steeds mindere hoeveelheden. Gebreidelde pers, radio's inleveren, alleen nazi-gestuurde berichten. In het geheim gehoord nieuws van ‘Radio Oranje' gaf de keerzijde van het nieuws. Dwangarbeid in Duitsland, de avondklok, Gennepse mannen en vrouwen die verplicht werden te werken aan de Westwall, verhardden het leven in oorlogstijd. De geallieerde landing in Normandië luidden een nieuwe fase van de oorlog in.

Juk
Een vleugje optimisme leefde op onder het steeds zwaarder wordende juk van de bezetting. De steeds vaker voorkomende nazi-berichten van ‘strategische' terugtochten van Duitse legers wakkerden dat optimisme aan. De ‘val' van Brussel en Antwerpen gaf een gevoel van “ze komen er aan”. En de bezetter werd brutaler en grimmiger. In Gennep opgehangen bulletins van gefusilleerde verzetsstrijders probeerden een angstcultuur te kweken. Eskaders bommenwerpers die dag en nacht over Gennep naar Duitsland vlogen, en ook buurtsteden hoorbaar aanvielen, brachten de oorlogshandelingen naast de deur.

Kinderkapel
Als Mulo-leerling hebben wij Gennepse jongens, nog steeds vakantie. De school is door de Wehrmacht gevorderd voor militairen. Met buurjongens slenter ik door Gennep, kijk hoe mannen en vrouwen, gewapend met een schop, loopgraven moeten gaan maken aan beide oevers van de Maas. De spanning die in Gennep hangt, gaat ons grotendeels voorbij. Op zondag 17 september gaan we als altijd om half 9 naar de Kindermis. We voelen ons eigenlijk te groot voor die Mis, maar koster Adriaan stuurt ons in de Hoogmis door de volle kerk naar de kinderkapel bij de andere ‘zondaars'!

Vliegers
Gisteren was het al druk geweest in de lucht. Jachtvliegtuigen schoten op alle voertuigen op de weg. Nu tijdens de Mis hoorden we duidelijk bommen vallen richting het Rijkswald. Wij woonden in een bovenwoning op de hoek Maasstraat/Markt. Ik was vroeger thuis uit de kerk dan anders. De kapelaan had niet gepreekt vanwege die bommen. Het is stil in de lucht totdat ik rond half twaalf een steeds sterker wordend geronk hoor. Ik schuif het raam open en zie uit de richting Oeffelt een grote zwerm vliegtuigen komen. Het zijn toestellen met het Engels kenteken. Zo laag vliegen ze anders nooit. Het geluid is oorverdovend. Ze gaan richting Nijmegen. Schoolkameraad Wim van de overkant ziet me en schreeuwt: Ga mee! En rent de Markt op. Ik hol de trap af en volg hem. Theo en Jeu van De Kroon rennen al de Niersstraat in.

Parachutes
Even later staan we op de Niersbrug, waar je ver van je af kunt kijken. We zien de machines achter de bomen van de Nijmeegseweg verdwijnen. Mensen, die op het dak van de Genneper Molen staan, roepen: “Ze gooien pamfletten uit.” En even later: “Nee, het zijn parachutisten”! Op de brug worden de kijkers het eens: het is opzij van Nijmegen. Zou Groesbeek kunnen zijn. Een onderdrukt gevoel van uitgelatenheid zweeft door de groep mensen: de Tommies komen!

Gliders
Opnieuw zwaar geronk in de verte. Er komen nog meer vliegtuigen. Weer kun je de propellers zien draaien. Maar iedereen staat met open mond naar boven te kijken. Dit kan niet waar zijn! Achter elk toestel hangt aan een kabel een kleiner vliegtuig, een zweefvliegtuig. Wel honderd trekkers, netjes naast en achter elkaar. Ze gaan dezelfde kant op. Mensen op het dak vertellen dat de zwevers plotseling alle naar beneden gaan. Waar is dat voor? Al redenerend stuift de groep plotseling uit elkaar. Met grote snelheid komt van de Nijmeegseweg een Kübelwagen aangereden. In de Duitse jeep drie Duitse officieren met strakke gezichten, die in volle vaart de Niersstraat in rijden. De volwassen mensen kijken elkaar veelbetekenend aan.

Filmpje van zo'n glider

Fiets
Als wij jongens tegen vieren naar huis gaan, zien we iets geks. Groepjes Duitse militairen lopen in snel tempo richting station. Anderen fietsen zonder geweer naar de Looi. Ik kom thuis en zie mijn moeder met roodomrande ogen. Mijn zusje is haar voor: “Een soldaat wilde vader dood schieten. Hij heeft vaders fiets afgepakt.” Ineens voel ik: de oorlog is dichterbij.

Harm: hieronder luchtopnames van 1944, waarop de WACO-gliders op de grond te zien zijn. Ter vergelijk (en orientatie) ook een luchtopname uit 2019

Op deze luchtfoto zien we de plek waar de gliders geland waren.	een detail van de foto links	de situatie in 2019

door Wiel van Dinter:

Na het volgen van de drie informatie-avonden over ‘De Lob van Gennep' overheersen bij mij drie soorten gevoelens. Buiten dat: de stuurgroep kwam met een helder verhaal over de drie opties, ondersteund door duidelijke tekeningen. De massaal opgekomen belangstellenden (merendeel inwoners) kregen te weinig tijd om (kritische) vragen te stellen.

Delta
Mijn eerste gevoel was, dat met name het draagvlak voor optie 3 (een binnenmeer bij extreem hoge waterstand) praktisch nihil was. Een watersnood zoals in 1993 en 1995 was van alle tijden. Maar het opzettelijk onder water zetten van een woongebied was van de zotte. Half Nederland zocht duizenden jaren geleden een woonplek in de rivierendelta die Holland toen was.

Democratisch
Hoe beleefde de stuurgroep deze avonden? Ik denk dat de leden voorbereid waren op een pittige avond. Zij wisten dat bij optie 3 iedereen in de bomvolle zaal in de startblokken zat. En ik kreeg het onbehaaglijk gevoel, dat een positief besluit voor optie 3 al vast stond. Wij moeten u horen opdat u later nooit kan zeggen: “dit is een besluit over ons zonder ons.” De opmerking: “de stuurgroep beslist, de leden ervan zijn democratisch gekozen” wekte bij mij argwaan. En het versterkte mijn onbehaaglijk gevoel.

Teleurstelling
De projectgroep ‘De Lob van Gennep' bespreekt de 3 opties en legt die aan de hand van illustraties verder uit. De zaal luistert naar de antwoorden op vragen hoe hoog het water hier en daar komt te staan. De mensen komen tot leven als de gevolgen van het binnenkomend water te berde worden gebracht. Dan is het bijna 21.00 uur en maakt de dijkgraaf duidelijk, dat antwoord daarop niet de opdracht aan de stuurgroep was. Mijn gevoel van teleurstelling wordt breed gedeeld in de zaal.

Kerkje
Daags na de laatste Lob-avond ga ik naar Milsbeek. Het is bijna 75 jaar na ‘Operatie Market Garden'. En eerstkomende februari ‘Operatie Veritable'. Toen was het de dag dat de Britten van de Plasmolense heuvels afdaalden en zich een weg vochten naar het kerkje hier, dat ze dagenlang daar ginder gezien hadden. Jongemannen uit de bergen van Wales en Schotland, kruipend en lopend naar de Niers en verder. Een aantal van hen verloor in deze regio, ver van huis, hun leven. Hier op dit ereveld kregen ze hun laatste rustplaats.

Water
Mijmerend sta ik over de rijen grafstenen heen te kijken. En dan opeens flitst ‘De Lob van Gennep' door mijn hoofd. Versteend zie ik het water langzaam tussen de graven door naar me toe kruipen…
Ik draai me om. Nee toch!

8 sept 2019: Op verzoek van verschillende mensen heb ik wat zaken met betrekking tot de “lob van Gennep” op een rijtje gezet. De diverse afbeeldingen heb ik in eerdere bijdragen al op facebook gezet. De informatie welke ik verzameld heb en hier toon komt uit verschillende publieke bronnen en ik geef vervolgens mijn interpretatie in een "special" op deze website (zie pagina `specials` hierboven, maar nu ook vanaf de voorpagina rechtstreeks. Indien er mensen zijn, die het beter weten, of die opmerkingen hebben, laat dat dan aub weten.

special: 'de "LOB" van Gennep'

In 2006 berichtte ik op deze site dat een maquette van onze Martinuskerk in Madurodam staat. Maar ook dat die maquette niet echt op onze vertrouwde kerk in Gennep lijkt. Harrie-Jan Metselaars is in de geschiedenis gedoken en heeft het volgende verhaal geschreven.

De St. Martinuskerk van Gennep in Madurodam

En tijd lang heeft er in Madurodam een maquette gestaan van de Gennepse St. Martinuskerk in Gennep. Maar die leek helemaal niet op het echte gebouw. Hij is inmiddels dan ook verwijderd. Maar hoe kan het dan dat er toch een dergelijk bouwsel heeft gestaan. Harrie-Jan Metselaars vond in het boek ‘Ware schoonheid of louter praal. De bisschoppelijke bouwcommissie van Roermond en de katholieke kunst van Limburg in de twintigste eeuw‘ van Jos Pouls de verklaring.

Het model dat in Madurodam stond is gemaakt op basis van het eerste ontwerp van de kerk uit 1949 van de hand van architect Nico van der Laan. Het toenmalige kerkbestuur onder leiding van deken W. Janssen heeft dit plan toen goedgekeurd. Als dit plan verwezenlijkt was had het terrein aan de Zuid-oostwal waar de kerk staat er nu heel anders uitgezien. Tussen de kerk, met drie aparte puntdaken, en de vierkante toren, niet links, maar rechts van de kerk, was een kloosterachtig gebouw geprojecteerd. De foto van de in Madurodam geplaatste maquette geeft daarvan een mooi beeld. Hoe en wanneer men er toe is gekomen om een model van de Gennepse kerk in Madurodam te plaatsen is niet bekend. Misschien is toentertijd het initiatief van het architectenbureau uitgegaan en heeft men daar gebruik gemaakt van de oorspronkelijke plannen en niet de uitgevoerde plannen.

Dt gebouw is er niet gekomen. Uiteindelijk kon pas in 1953 met de bouw van de huidige kerk worden begonnen, nadat er nog enkele andere ontwerpen waren afgekeurd. Financiële problemen speelden daarbij een rol, maar daarnaast vooral bezwaren van de Bouwcommissie van het bisdom Roermond. Zonder diens goedkeuring mochten er geen katholieke kerken in Limburg worden gebouwd.

Wat waren die bezwaren?

De architect die deken Janssen in 1948 had uitgezocht, Nico van der Laan, was geen Limburger, maar kwam uit Leiden. Samen met zijn broer, de benedictijn Hans van der Laan, leidde hij in Den Bosch een cursus voor katholieke architecten, vooral op het gebied van kerkenbouw. De bouwstijl die daaruit voortkwam wordt aangeduid als de Bossche School. Die was toen, eind jaren veertig, nog tamelijk traditioneel en gebaseerd op het model van de vroeg christelijke basilieken in Ravenna en Rome. Veel kerken die in die tijd in Nederland werden gebouwd waren in die stijl.

Zo niet in Limburg. De toenmalige leden van de bisschoppelijke bouwcommissie hielden er niet van. Ze vonden die niet eigentijds genoeg, en vooral veel te Hollands sober en te weinig Limburgs zwierig. Dit kwam voort uit het idee, dat in kerkelijke kring breed leefde, dat er een aparte katholieke Limburgse cultuur bestond, die afweek van die van de rest van Nederland. Ook in de kerkenbouw moest dat tot uitdrukking komen. Steun vond dat ook bij veel Limburgse architecten, die geen concurrentie van buiten wilden.

In 1951 maakte Van der Laan een nieuw ontwerp. Dat is ook in het boek van Pouls afgedrukt. In dit ontwerp zouden er balustrades boven de zijbeuken komen. Maar ook deze opzet vond de Bouwcommissie nog te traditioneel en te weinig streekeigen. Dat eigene moest onder andere tot uitdrukking komen door het gebruik van natuursteen of mergel.

Deken Janssen voelde zich ‘als simpele bouwpastoor', zoals hij zich zelf noemde, verstrikt in deze ideologische strijd. Waarschijnlijk zal hij Gennep ook niet als echt Limburgs beschouwd hebben. Maar vooral ging deze slepende kwestie volgens hem ten koste van de zielzorg en het godsdienstig leven in Gennep. Er moest, zes jaar na de bevrijding, nog steeds gekerkt worden in de noodkerk bij het spoor, een voormalige loods van de NBDS en latere drukkerij Janssen.

In het boek staat een derde ontwerp uit 1952 dat de voorgevel laat zien zoals wij die nu kennen. Er is daarbij voor de buitenkant een compromis gevonden. Er is zowel baksteen als mergel gebruikt. Het principe van de vroeg-christelijke basilica is, zowel binnen als buiten, gehandhaafd. Op 23 maart 1953 vond eindelijk de aanbesteding plaats. De CAGO was met 341 883 gulden de laagste inschrijver. De nieuwe kerk werd met Kerstmis 1954, bijna tien jaar na de verwoesting van de vorige, in gebruik genomen. Dat was eigenlijk nog te vroeg, zoals blijkt uit de memoires van Thom van Kalmthout, want de vloer was nog niet droog en moest daarna opnieuw gelegd worden. De pastorie, ook van de Bossche School, is in 1955 gebouwd.

Pouls geeft aan dat er na die in Gennep in Limburg verder geen parochiekerken in de stijl van de Bossche School zijn gebouwd. Maar tegelijkertijd vond er, vermoedelijk ook onder invloed van de gang van zaken in Gennep, wel een ontwikkeling plaats binnen de Bossche School. Die werd steeds minder traditioneel en richtte zich steeds meer op ‘objectieve schoonheid'. Als hoogtepunt daarvan kan wel gelden de nieuwbouw van de bendedictijnerabdij in Mamelis in 1966, van Nico van der Laans broer Hans, uitgerekend ook in Limburg. Hans was ook al nauw betrokken geweest bij de totstandkoming van de Gennepse kerk. Hij heeft de banken ontworpen en bemoeide zich ook met de ramen. Die werden gemaakt door Marius de Leeuw uit Vught. De familie Peters had toegezegd de ramen van de doopkapel te zullen betalen. Maar zij zag daar uiteindelijk van af toen die in haar ogen veel te modern waren.

HJ Metselaars, september 2019

Harm: Hieronder nog een aantal afbeeldingen van de Martinuskerk van deze website:

In 1953 werd de grond waar de kerk gebouwd ging worden ingewijd met een viering	Het bouwterrein ligt gereed, met op de achtergrond de kerk van Ottersum	Het betonwerk van de onderkerk vordert al aardig
In 1955 is de kerk gereed. De pastorie moet nog gebouwd worden en er is ook nog geen Niersdijk	Op deze luchtfoto's is de pastorie en is de dijk gereed. De tramrail liggen er nog, waarover het zand met kiepkarretjes helemaal uit Gennep-zuid was aangevoerd. Tot 1993 was de kerk tegen hoogwater beschermd.
In 1954 werd in het hele bisdom "Maria sterre der zee" gevierd. Zo ook in Gennep. Maar omdat de kerk nog niet gereed was gebeurde dat in de onderkerk, waarna men in processie naar de Markt trok.	In 1967 werd de koepel boven het priesterkoor geschilder door door Théodore Stravinsky , zoon van de bekende komponist Igor Stravinsky	een redelijk recente schets van de Martinuskerk. Inmiddels zijn huizen gebouwd aan de overzijde van de Zuid-Oostwal

Dory stuurde vanochtend (1 sept 2019) deze foto van de Siep, waaraan te zien is dat het wel heel erg droog is en dat ondanks de hevige bui van gisteravond. Een slecht vooruitzicht zo voor diegenen die hopen deze winter op de Siep te kunnen schaatsen.