Staatkundige en kerkelijke wijzigingen

Wiel vervolgt verder. We zitten inmiddels aan het eind van de Belgische tijd

Toen de 33jarige Van Alphen in 1812 tot pastoor in Gennep werd benoemd, was daar de dan 55jarige Conrad Th. Hermsen dominee. Er deed zich het merkwaardige feit voor, dat beide geestelijke leiders geboren Gennepenaren waren! De gereformeerde kerkgemeente telde ongeveer 10% van de Gennepse bevolking. De overige 90% waren op 20 joden na katholiek.

Geestelijke leiders
Pastoor en dominee konden over zaken Gennep betreffend goed met elkaar overweg. Maar bij godsdienstige onderwerpen werd de verstandhouding formeel. Toen in 1830 ds Hermsen zijn gouden ambtsjubileum als dominee vierde, kwamen volgens een verslag ‘roomsgezinden' ook feliciteren. Of pastoor Van Alphen daar bij was, wordt niet vermeld. Wanneer de 89jarige dominee in 1836 overlijdt, neemt de in het buitenlandse Heumen geboren Henricus Ruttinck de beroeping in Gennep aan.

Twee-eenheid
Augustus 1839 leest burgemeester Antoin J. Gilta publiekelijk een proclamatie voor, waarin hij vermeldt dat Gennep terugkeert in de schoot van het Koninkrijk Nederland. Het stadje ligt dan in een twee-eenheid: het hertogdom Limburg én de Duitse Bond. Pastoor Van Alphen -en met hem veel bemiddelde Gennepenaren- denken hiervan: zotter moet het toch niet worden. Zij mogen belasting betalen aan twee overheden: Nederland en de Bond. Aan Nederland onder meer om de schulden van de tiendaagse oorlog tegen … België te helpen dekken (1831) .

Horst
Het jaar daarop (1840) staat Gennep een nieuwe verandering te wachten. Dit keer in de kerkelijke overheid. Pastoor Van Alphen gaat met zijn Sint Martinusparochie behoren tot het nieuwe Apostolisch Vicariaat Limburg. Zijn superieuren worden vicaris J.A. Paredis in Roermond en de deken van Horst. De Gennepse parochie moet vanaf nu contacten gaan onderhouden met een vreemde plaats ergens over de Maas. Deze rivier is vanuit Gennep de enige ‘verkeersweg' richting Horst en vormt vooral 's winters een schier onneembare barrière.

Schaapjes
Pastoor Theodoor van Alphen voelt zich op zichzelf aangewezen. Samen met zijn kapelaan Lambertus Boudewijns zal hij met Gods hulp en eigen inzicht de schaapjes hoeden. De bordjes waren opnieuw verhangen. Maar je moest niet bij Van Alphen aankomen met zoals de wind waait, waait mijn jasje . Neen, op God, mijn Superieur, zal ik bouwen.

Protestantse kerk Gennep
Apostolisch vicaris J.A. Paredis (1840-1853)
Gennepse schimmen

Op 9 april 1943 moet het gezin Kaufman gedwongen door de Duitsers hun huis, Zandstraat 40, verlaten. Vader Jacob trekt de deur achter zich dicht en dochter Nannie legt bemoedigend haar hand op de schouder van haar vader. Selly Andriesse van de hoek van de Niersstraat-Markt staat te wachten om samen naar het station te lopen. Ook haar familie moet weg. Jacob neemt de hoed van zijn hoofd en wuift naar Jan Jetten, hun buurman van een paar deuren verder, die het allemaal staat te filmen.

Even later lopen ze met zijn allen naar het station. Een paar Gennepenaren lopen mee. Achteraan komt Jacob van Tankeren, die als leerling bij Voss op de Markt door zijn baas gevraagd is om met de fiets de koffers van het buur-gezin Andriesse te vervoeren.

Als ze in de trein gestapt zijn, wuiven ze nog naar de verzamelde Gennepenaren, die hun uitgeleide doen. Flarden van het Genneps volkslied zijn boven het geluid van de stoomtrein te horen.

Het zijn nu schimmen, de schimmen op de afbeelding links, afkomstig uit de film.

Op 21 april komen ze terug. Als de struikelstenen voor hen geplaatst worden.

U kunt nog tot ca half april struikelstenen sponsoren. Dit kost € 120,= Daarvoor wordt u vermeld in het (hopelijk prachtige) boek dat in september uitkomt en krijgt u ook gratis een examplaar van het boek. Aanmelden kan bij 1 van de leden van Monarch of via deze email-link. email

Natuurlijk kunt u ook als vereniging, buurt of zelfs politieke partij sponsoren. Zo sponsoren al bv basisschool de Ratel, de kinderen van de groepen 7 en 8 van Maria Goretti (2x), de stadsgidsen (3x), de kerkbesturen van de Martinus en Norbertus parochies. Hoe breder gedragen, hoe beter het is, als signaal dat we deze Gennepenaren niet vergeten zijn en ook als waarschuwing naar de toekomst, dat dit niet meer mag gebeuren.

Gennepse moves

Medeleven met politici

Ik had vandaag met ze te doen, op de laatste grootste campagnedag voor de gemeenteraadsverkiezingen van komende woensdag. Temperaturen de hele dag onder nul, een strakke oostenwind, gevoelstemperaturen van min 12 graden of erger en dan ergens op de tocht moeten staan om campagne voor de eigen partij of de eigen zetel te voeren. Vorige week, 10 maart, was het behoorlijk aangenaam (relatief gezien), maar de week ervoor op zaterdag 3 maart was ook al bitter en boos. Gelukkig mogen ze morgen naar binnen als om 14:00h het laatste debat wordt gehouden in de raadszaal van het stadhuis. U kunt er nog naar toe om vragen te stellen of gewoon om te horen wat ze te vertellen hebben. Moderator is Ger Michels en het wordt ook door Gennepnews uitgezonden. Veel plaats zal er echter niet zijn, want in de raadszaal kunnen volgens mij zo'n 70-75 personen. Als er van elke politieke partij 15 man zijn, dan is de raadszaal al vol en kan Gennepnews of andere media er niet eens meer bij. Maar misschien is het zó koud dat er genoeg plek over is, omdat anderen het te koud vinden om naar het stadhuis te gaan. :-) We zullen zien.

2 weken geleden: siberisch koud
zoals te zien bij het Geveltje
verleden week was het dan eindelijk goed campagne-weer. PvdA en VVD knus bij elkaar
vandaag, 17 maart, was het te koud om te fotograferen. Het CDA had beschutting gezocht bij Aarnoutse, de SP bij hun caravan bij de Turkse Italiaan, de VVD stond in de wind op de hoek vd Brugstraat en de PvdA ving wind op bij de Hema

D66 zag ik zo gauw niet, maar die zullen ook vast ergens in de kou gestaan hebben. 1 troost dames en heren: morgenmiddag in de raadszaal is het lekker warm.

Nederland, België, Nederland, wat wordt het..?

Wiel van Dinter vervolgt zijn verhaal over de harmonie. In 1830 breekt weer eens een spannende tijd aan:

Veranderingen

Theodoor van Alphen zag de kinderen van zijn overleden zus Clara opgroeien. Hij was zeer verheugd, toen neef Herman te kennen gaf priester te willen worden. Na zijn studies werd neef Herman in 1827 te Münster tot priester gewijd en nog dat zelfde jaar benoemd tot kapelaan… bij zijn heeroom in Gennep! Kapelaan Herman Michels was heel muzikaal en bespeelde zeer verdienstelijk het orgel van de Martinuskerk, wanneer organist Hendrik Berns afwezig was.

Nieuwe dirigent
Oktober 1828 musiceert het tot 10 leden uitgegroeide “Unitas et Fidelitas” na de hoogmis ter gelegenheid van de kerkherdenking van St. Victor te Xanten op het pleintje vóór de kerktoren. Dirigent Hendrik Berns voelt zich na afloop van het buitenconcert niet lekker. Hij gaat naar huis te bed en … overlijdt daags daarna. Het blaasorkest verliest plotseling zijn eerste dirigent. Op aandringen van zijn heeroom neemt kapelaan Herman Michels de muzikale leiding van de blaaskapel op zich.

Nieuwe natie
Niet lang daarna sijpelden er berichten door, dat er grote wrijvingen bestonden tussen Zuidelijk en Noordelijk Nederland. Vooral in de zuidelijke steden riepen groeperingen (katholieken en liberalen) om afscheiding van het protestantse Noorden. De grote mogendheden wilden geen nieuw wapengeweld zo kort na Napoleon. Ze dwongen een scheiding af door een onafhankelijk nieuwe staat België te erkennen.

België
Het hertogdom Limburg -en dus ook Gennep c.a.- komt bij het diplomatiek ingrijpen van de grote naties in België te liggen. Na de Gennepse kermis van1830 wordt die wisseling van nationaliteit merkbaar. Dinsdag 26 oktober 1830 vergadert de Gennepse gemeenteraad nog onder de beeltenis van koning Willem I. Vier dagen later, op zaterdag 30 oktober, is er op het stadhuis een extra vergadering. Daarin deelt Derk Berns mee, dat koning Leopold I van België hem benoemd heeft tot burgemeester van Gennep. Dezelfde functie die hij al bekleedde onder Willem I van Oranje. Gennep is Belgisch geworden. De Gennepenaren dienden de Nederlandse driekleur te vervangen door het Belgische zwart-geel-rood…

Definitief
Koning Willem I van het kleine Noord-Nederland weigert aanvankelijk de scheiding tussen Noord en Zuid te accepteren. Hij beschouwt de Belgische opstand als een binnenlandse aangelegenheid en stuurt augustus 1831 een troepenmacht naar het opstandige Brussel. Zijn politiek mislukt. Hij kan niet tegenhouden dat later bij het Verdrag van Londen Noord en Zuid definitief gescheiden blijven. Een onafhankelijk Koninkrijk België is een feit (1839). Het Koninkrijk der Verenigde Nederlanden valt definitief uiteen en de landsgrens wordt vastgesteld. Er komt dan weer een Nederlands Limburg met daarin ook Gennep. Gennep hoort nu weer bij Nederland.

Koers
Pastoor Theodoor van Alphen komt ‘s zondags in zijn preek op de nieuwe nationaliteitswisseling terug. Hij zegt te kunnen begrijpen dat menigeen hierdoor de draad en de koers kwijt raakt. Hij houdt zijn parochianen voor, dat Gods kerk een veilige haven is, die een standvastige koers garandeert. Al zijn het veranderlijke tijden waarin men leeft, het schip der kerk vaart onder Jezus' hoede al eeuwen lang een onveranderlijke koers op de woelige wereldzee.

FOTO Drie portretten Willem I/ Leopold I/ Willem II; Gennep in de periode 1830-1840

13 juli 1940

wordt op Zonlichtheide Hans Stiemens begraven, de zoon van dokter Stiemens van Mariaoord en Zonlichtheide. Hans is in de meidagen van 1940 bij vliegveld Ypenburg gevallen in de gevechten tegen de Duitsers en wordt in juli herbegraven in Gennep. Zijn graf is nog steeds te vinden op die plek. De foto is afkomstig van Tonny Wilbers, die deze van de fam Stiemens heeft. Op de foto zien we ook de nu 200jaar oude harmonie van Gennep staan, die treurmuziek speelde bij de ter aarde bestelling. In de 20-er jaren was daar alleen maar hei, rond 1940 begonnen de struiken en bomen al op te komen en nu, 2018 lijkt het meer een soort bos.

Ellen Hoffmann

Is een van de 22, waarvoor za 21 april struikelstenen geplaatst worden. Maar we hebben natuurlijk al het Ellen Hoffmannplein dat in 1995 geopend werd, waarbij de plaquette werd onthuld door Anneke, de dochteer van Ellen. In 2001 werd het plein voorzien van de bekende mozaiek-cirkels en stenen, waarbij zo'n 280 Gennepenaren meegewerkt hebben: de oud-hoogheden, de politiek, Vitesse, Jong Nederland, de tennisverenigingen, de ambtenaren, de kerken, enz enz. Een paar plaatjes van beide gebeurtenissen. De afbeeldingen zijn afkomstig van "de romein" en van kapper vd Linden. De afbeeldingen zijn alle ook terug te vinden op de pagina "specials". Klik op 1 van onderstaande foto's voor het album:

onthulling naambordje door de dochter van Ellen Hoffmann in 1995
opening van het mozaiekplein in 2001
Jong Nederland
Vitesse

wat een raar weer de afgelopen 2 weken: eerst steenkoud, zodat er op 2 maart nog geschaatst werd op de Siep, dan die forse hagelbui van afgelopen donderdag, waar de hagel er de vrijdag nog lag, en dan nu mooi lenteweer.

2 maart werd er volop geschaatst op de Siep
do 8 maart: hagel
zo 11 mrt: de moonwalk van Jong Nederland zit erop
10 mrt: het zit er ook op voor Koppes uit Bergen. De staalconstructie van de Lidl is gereed
Gennep ook kerkelijk bij Nederland

Wiel vervolgt zijn verhaal. De Franse tijd is voorbij, Gennep is bij het koninkrijk der Verenigde Nederlanden gevoegd middels het verdrag van Wenen. En hoe is het in het Gennepse?

Als Gennep in 1815 opgenomen wordt in het Koninkrijk der Verenigde Nederlanden, is het contact met de oude hoofdstad Kleef nog hecht. Welgestelde Gennepenaren gaan in Kleef naar de tandarts of dokter. De handelslui richten hun prijzen naar die op de Kleefse markt. Ze bezoeken nog steeds de Kleefse weekmarkt. Er rijdt twee keer per week een vracht- en postdienst naar/van de oude hertogstad.

Veranderingen
Pastoor Van Alphen heeft nauwe contacten met zijn collega's van ‘over de grens'. Veel parochiegeestelijken in deze regio zijn geboren in het Kleef-Pruisische grensgebied. Ook op kerkelijk terrein komen er nu veranderingen op gang. Het Pruisisch Rijnland gaat terug naar het bisdom Keulen. En wat gebeurt er met de parochies zoals Gennep, die staatkundig bij Nederland gevoegd zijn? (1815)

Grave
Ofschoon bij het Koninkrijk der Nederlanden horend, had pastoor Van Alphen vanaf 1815 zijn instructies toch nog altijd uit Aken gekregen. Maar in 1821 veranderde ook dat. De parochie Sint Martinus te Gennep moest zich vanaf dat jaar richten op het zogenaamde Apostolisch Vicariaat in Grave. De Duitse taal maakte plaats voor het Nederlands. Maar ja, op het stadhuis waren vanaf 1816 de akten van de Burgerlijke Stand al in het Nederlands (daarvoor in het Duits, Frans en weer Duits!).

Bazuinen
Pastoor Van Alphen accepteert hoofdschuddend deze zoveelste mutatie. Hij concentreert zich met hart en ziel op zijn parochianen. Het lichamelijk en geestelijk heil van arm en rijk komt op de eerste plaats. Aken of Grave, hij richt zich op de ene, onveranderlijke God daarboven. Zijn parochianen bij God brengen door onderricht, gebed, zang en luisterrijke rituelen, dàt is zijn taak. Zijn nieuwe blaasmuziek kwam in het Oude Testament bij het beleg van Jericho al voor (bazuinen)!

Faam
De muziekgroep “Unitas et Fidelitas” telt nu in 1821 al zeven actieve leden; ze is uniek aan beide zijden van de Maas. Dit jaar heeft dirigent kapelaan Berns met zijn muzikanten de eer gehad te mogen musiceren bij de installatie van de nieuwe pastoor Wilhelmus Soetekouw in Heijen. De faam van het ensemble heeft zich na drie jaar al tot ver buiten Gennep verspreid.

Cleve/Kleef
Gennep
Kleuters in 1951 en in 1960, niks barakken zoals in 2018!

Nu in 2018 dreigen Gennepse kleuters en schoolkinderen in barakken ondergebracht te worden. Tenminste, als het aan een aantal politieke partijen ligt, die blijkbaar perse de huidige uitwerking van de IKC plannen willen, waarbij Maria Goretti gesloopt wordt. Ik heb inmiddels zoveel objectieve en valide argumenten ingebracht dat er iets hartstikke niet deugt aan de huidige plannen, dat ik het bijzonder vreemd vind dat men als een stoomwals op het ingeslagen pad blijft voortwalsen. Het is volgens mij ook nog eens volstrekt tegen de wil van de school zelf. Waarom hoort de politiek niet eerst eens de MR van Maria Goretti?

Linksom of rechtsom zullen dus Gennepse kinderen in noodbehuizing ondergebracht gaan worden, door de keuze van met name D66, PvdA en SP. Je vraagt je af of ze daar nog gezond verstand hebben. (CDA is een beetje een twijfelgeval, want die wilden het ontwerp-besluit en het besluit om te bouwen van elkaar scheiden, zoals eigenlijk normaal zou zijn). Blijkbaar heeft in Gennep alleen de VVD nog gezond verstand, want die willen, dat zaken eerst eens een keer op een juiste en deskundige wijze naast elkaar gezet worden. U, als kiezer, heeft gelukkig een belangrijke stem dus om mee te bepalen of mijn kleinkinderen in barakken komen te zitten en of hun school (waar ik bang voor ben) uiteindelijk zal verdwijnen.

In plaats van de pietepeuterige onderwerpen van winkelsluiting en vuurwerk had dit aan de orde gebracht kunnen worden in het lijsttrekkersdebat van de Gelderlander. Wat is er belangrijker dan kinderen? En dan zijn vooral D66, PvdA en SP met hun keuzes voor uitwerking van het IKC bij mij dus aan het verkeerde adres. Ik heb het dan nog niet eens over die andere zaken als onjuiste voorstelling van zaken mbt de staat van gebouwen, verkeers-consequenties, dat de nieuwe school naar verwachting tenminste 5-6jr te klein zal zijn, het gebrek aan betrokkenheid van de school die het meest getroffen wordt en de financiële kant van de zaak. D66, PvdA en SP in Gennep: blijf van mijn kleinkinderen af en stop ze niet in noodbehuizing!!!!!!! Maar terug naar normalere tijden.

Hieronder 2 foto's uit 1951 en 1960, toen er nog geen sprake was van noodbehuizingen en barakken. Ik zag mezelf notabene ook nog terug op foto uit 1960.

mijn eigen kleuterklas in 1960. Nu sta ik in het midden
1951. De kleuters staan op de stoep op de Zandstraat voor nu in 2018 Boston en daarnaast het oude pand van Nillessen. De kinderen zijn op weg om een bloemenhulde te brengen bij het H Hartbeeld dat toen nog bij Bouman (nu in 2018 Chic de Friemel) stond. Anno 2018 staat dat beeld op de hoek Steendalerstraat-Wagenstraat
Struikelstenen en Monarch

Volgende maand, op 21 april worden de Gennepse struikelstenen gelegd en de avond tevoren zijn er 2 lezingen (uitnodigingen lopen via het LGOG). Daarvoor dient u zich trouwens aan te melden omdat we geen flauw idee hebben hoeveel mensen er zullen komen.

We zijn druk bezig met de voorbereidingen, maar ook met het boek en het lesmateriaal voor de scholen voor volgend schooljaar. Maria Goretti begint overigens al dit schooljaar voor de groepen 7-8.

Gennepenaren, die het nog bewust hebben meegemaakt zijn geinterviewd en we verzamelen foto's (kunnen we trouwens nog steeds gebruiken).

Maar wie is dat clubje nou, die dat organiseert? Dat is Monarch (dat staat voor Monumenten en Architectuur/Archeologie, maar ook voor een soort vlinder, die in het beeldmerk van Monarch terug komt).

De mensen van Monarch staan op de foto links die donderdagavond 8 maart over het onderwerp gehouden is. Gast-lid Harrie-Jan Metselaars staat niet op de foto, omdat hij deze dagen de Tefaf in Maastricht bezoekt, maar de vaste leden van Monarch zitten rond de tafel: vlnr: Jan Wessels, Henk Jaspers, Harm Teunissen, Mirso, Toon Peters, Frank d'Ancona en Ton van Bergen. O ja: zeer binnenkort volgt de speciale website over de Gennepse struikelstenen met alle mogelijke informatie, foto's en film-materiaal

 

De Agnes ULO, 1963

Ik kreeg een mailtje van Adry Van den Bergh-Jacobs. Zij leverde samen met Tilly Verstegen-Vullings en Marian Raymakers-Gerrits een nieuwe foto aan van een schoolklas van de Agnes ULO aan de Picardie en hadden met zijn drieën de meeste namen uitgepuzzeld van zowel klas 1a als 1b van het schooljaar 1963/1964. Dit is natuurlijk toegevoegd aan de special van de ULO/MAVO in Gennep.   Maar ook hier en nu. Daaronder een 3tal foto's: de eerste van de oorspronkelijke (openbare) ULO aan de (toen) Schoolstraat, welke straat na het in gebruik nemen van de Maasbrug voor het autoverkeer werd omgedoopt in Brugstraat. In 1921/1922 werd tussen de ULO en de woning van de bovenmeester een nieuwe openbare lagere school gebouwd ter vervanging van de openbare school die tegen de stadsmuur ten westen van de (oude) Martinuskerk stond. Die oude lokalen werden toen in gebruik genomen door Dr. Stiemens voor zijn behandelcentrum voor TBC patienten (Mariaoord, waar de huidige straatnaam van afstamt). Enfin. De openbare lagere school werd in 1927 omgeturnd door deken Kreyelmans tot een katholieke jongensschool. Hetzelfde gebeurde 10 jaar later met de openbare ULO. Die werd door Kreyelmans in 1938 omgeturnd in 2 aparte ULO's. 1 voor meisjes (Agnes ULO) en 1 voor jongens (Aloysius ULO). Na de oorlog werd in de 50-er jaren een nieuwe ULO voor meisjes gebouwd aan de Picardie en een nieuwe ULO voor jongens aan de Dr Nolensstraat. Het hele oorspronkelijke gebouw aan de Schoolstraat/Brugstraat werd toen de katholieke jongensschool St Martinus met hoofdmeester Beckers en als laatste hoofdmeester Dohmen.

Klas 1B Agnes Ulo 1963-1964

Onderste rij zittend vlnr: Maaike Fransman, Franca Dirks, ?, Thea Janssen, Wilma Hartman, Wilma v.d.Berg, Margriet Frederiks, Petra Fleuren.

Middelste rij knielend vlnr: Tilly Holtermans, Martha Beumeler, Annie Lamers, Adry Jacobs, Thea Gülen, Marian Gerrits

Boven staand vlnrs: Lenie ten Haaf, Betsy Holtermans, Loes Lely, Trudy Holtermans, Dhr. Van Hout, ?, Annemieke Lamers, Leny Burgers

Onderste rij zittend vlnr: Truus Stoffelen, Ria Willems, Willy Vos, Els Reintjes, Gerda Wikkers, Hennie Stoffelen, Ans Meeuwssen

Middelste rij knielend vlnr: Tilly Vullings, ?, Ria v.d. Ven, ?, ?, Corrie Noij, Ineke Simons, Jacqueline Peters-Rit

Boven staand vlnrs: Marijke Voss, Milly Passage, Lenie Simons, Carina Noij, Piet van Tienen, José Vedder, Marijke Van Ulft, Tineke Michels

ca 1915: de openbare ULO (aan de nu Brugstraat, waar het Bolwerk staat)
1961: Sacramentsprocessie in de Picardie. Het gebouw rechts is de Agnes ULO. (later 2nd hand en nu leeg staand en op de nominatie om gesloopt te worden) . De dit jaar 200jr oude harmonie loopt natuurlijk voorop in de processie, zoals indertijd bedoeld is door pastoor van Alphen bij de oprichting van de harmonie (zie van Dinter vertelt over de harmonie)

Ook in de toekomst volgen nog meer nieuwe leuke en interessante afbeeldingen. Blijf kijken!

Voor degenen die de oude voorpagina's nog eens willen zien:Oude voorpagina's

www.gennepnu.nl Binnenkort..... NIEUWE UPDATES.....Blijf kijken!