Grad van Dijck
Grad van Dijck of ook wel Grad de Mèl voor de Gennepenaren, een webspecial over hèm mag natuurlijk op deze website niet ontbreken. Het is wellicht de enige "gewone" Gennepenaar, naar wie een straat genoemd is en wel het Grad van Dijckpad dat Emmastraat en Spoorstraat verbindt. Er zijn weliswaar andere straten die naar personen vernoemd zijn, maar dat zijn veelal prinsen, prinsessen, koninginnen, burgemeesters en een enkele andere zoals Voorhoeve (president-direkteur van de NBDS) en Willem Boye, die in de 15e eeuw de 1e Nederlandse papierindustrie in het Gennepse was begonnen. Enfin, het is dus heel bijzonder.
Maar wie was nu die Grad van Dijck (uit te spreken als "Diek"). Hij was voor Gennepenaren misschien beter bekend als Grad de Mèl. (mèl is Genneps voor merel). Hij was niet rijk, hij was niet beroemd, hij had geen hoge functie. Grad van Dijck was eerst en vooral Gennepenaar.
Hij is in 1895 op de Gennepse Hei geboren, toen de Gennepse Hei nog hei was en géén Gennep-Zuid. Toen daar nog slechts een enkel verdwaald keuterboertje zat en slechts enkele huisjes van dagloners stonden. Geboren in de armoede van die tijd, in een gezin met 15 kinderen. Grad struinde in zijn jeugd door die Gennepse hei, langs het spoor naar Hommersum, bij de grote (zeuve mênse) ziep en de kleine ziep. En natuurlijk kwam ie te werken bij het spoor, bij de NBDS, die toen haar hoofdkantoor en haar werkplaatsen in Gennep had. (Daarvoor was ie letter zetter bij de Gennepse krant vertelde zijn kleindochter Dorien in een mail van 8 jan 2024)Grad trouwde met de dochter van de Jan de Bruyn, de Ottersumse veldwachter. Grad was remmer. In de 20-er jaren ging de NBDS op in de NS en werden successievelijk het kantoor en de werkplaatsen in Gennep opgeheven. Een moeilijke periode met veel armoede brak aan in het Gennepse.
Ook Grad werd de dupe. Onder de NS volgde overplaatsing naar......, naar (het kan bijna verder van Gennep) naar Groningen. Grad vroeg en kreeg overplaatsing naar het zuiden en kwam in Elst terecht. Daarna Heerlen, toen Blerick, Tienray en Venray. Maar de Gennepse hei bleef trekken. Grad wilde terug naar zijn eigen stek, naar Gennep. En na zijn pensioen kon het er van komen. Er was echter grote woningnood in het Gennepse in de 50-er jaren. De wederopbouw was nog in volle gang. Gezinnen woonden nog bij elkaar in, het ene gezin op de begane grond, het andere op de 1e verdieping. Grad kreeg echter zijn zin en trok in een onbewoonbaar verklaarde woning achter de Zandpoort (hier staat nu het politiebureau). Na 1,5jr kon Grad naar de vroegere woning van Jan Achterberg aan de Dr Nolensstraat en was Grad terug op zijn oude stek, hij was weer "thuis".
Grad heeft veel geschreven, feuilletons, gedichten en gewone verhalen en veelal in de "Gennepse kraant". Hij schreef vaak in het dialect en kende elk stekje en plekje in Gennep. En iedereen kende Grad. Met zijn pen als wapen trok hij ten strijde tegen het verkwanselen van datgene was Gennep ège was, van datgene wat Gennep Gennep maakte. En hij voelde zich vaak een roepende in de woestijn.
Maar genoeg verteld. Een paar plaatjes:
De informatie in deze special is afkomstig van de dochter van Grad en uit de boeken van Wiel van Dinter (M&N Bode 100jr, en een tocht door het land van Maas en Niers). Verder heb ik van de dochter van Grad 2 klappers met kranteknipsels gekregen, die goed laten zien hoe Grad aan Gennep verknocht was.
De LÈÈSTE.........
Ik zag 'm goan
ènnen dikke traon
kwam ongeloge
ien mien oge
(1e strofe van een gedicht over...... U kunt het wellicht raden)
