Zwaar weer
Het ‘Project NBDS' ging van start met een aantal enthousiaste leden. Maar zonder financieel deskundige en een specialist in spooraanleg in Nederland. Een Engelse spooringenieur trad op als all round technicus. Deze Brit had de beslissende stem bij de keuze van de (Engelse) bouwonderneming. Maanden na de gunning van de bouwopdracht (april 1869) zou blijken dat dit bedrijf in Brazilië een financiële strop had geleden en in het Ruhrgebied bij de lijnbouw in zwaar financieel weer verkeerde.

Augustus 1869
Het bestuur van de NBDS, financieel en bouwkundig dus niet sterk, tekende in augustus 1869 het definitief contact met de aannemer. Het bestuur hoopte dat de bouwfirma nu krachtdadig aan de slag zou gaan, want uiterlijk 1 september 1872 moest de lijn klaar en in exploitatie zijn.

Vervolg: In de komende bijdragen zullen we zien hoe in 1869 en 1870 de lijnaanleg nauwelijks op gang kwam.

Bodemconditie
Van regeringswege is men in het rivierenrijke Nederland met een uitstekend waterverkeersnet voor goederen- en personenvervoer aanvankelijk niet zo spoor-minded. Stevige grondbodem is duur en elke geprojecteerde spoorlijn heeft meerdere grote en kleine bruggen nodig.

spoornetwerk Nederland in 1860

Particulier
De zuinige Nederlander kijkt sceptisch tegen prestigeobjecten aan. De eerste spoorlijn van 1839 krijgt maar weinig navolging. Een echt spoorwegnet blijkt nog tientallen jaren uit te blijven. Het zijn particuliere bedrijven die het voortouw nemen.

Staatsspoor
Pas in 1863 ziet het Rijk het belang van spoorwegen in en stapt het in het spoorgebeuren met de volgende constructie: een particuliere onderneming met hoofdkantoor in Utrecht gaat de spoorlijnen exploiteren die met staatsfinanciën worden aangelegd. Onder de naam: de Staatsspoorwegen (SS).

Gennep
Deze lijn zal de kortste verbinding met Duitsland worden. (Korter dan de SS-plannen via Venlo!). Van Wesel uit kan men naar de havenstad Hamburg en de hoofdstad Berlijn reizen. Bij Gennep is een spoorbrug over de Maas voorzien. En Gennep zelf krijgt een douanegrensstation.

Werkgroep
Begin 1868 wordt ten huize van notaris Van Meukeren in Rotterdam een werkcomité voor realisering van de plannen opgericht. Van Meukeren zelf is voorzitter; hij zal zich ontpoppen als de overheersende persoon in de groep. Hierin zitten o.a. baron Von Monschaw (Goch) en uit de regio H. Kerstens (Mill, Tweede Kamerlid), J. v.d. Bogaard (Gennep, wethouder en fabrikant) en Ch. Appleby (Londen). Deze laatste wordt door Van Meukeren gepresenteerd als een Engelse ingenieur, die de noodzakelijke spoorweg- knowhow uit Engeland kan rekruteren.

Concessie
Van Meukeren en Verster hebben in 1867 samen een concessie -aanvrage gedaan in Den Haag en Berlijn voor de aanleg . In 1868 ontvangn ze een voorlopige vergunning uit Berlijn.

Stagnatie
In Den Haag stagneert de behandeling van de aanvraag. De Minister van Oorlog, Van Meulken, heeft ernstige bezwaren: zo'n spoorlijn doorsnijdt de landsgrens en de Maasdefensielinie. Via Brabant en België kan een Duits leger Frankrijk binnentrekken. In de gespannen verhouding tussen beide landen op dat moment is zo'n manoeuvre goed denkbaar.

Mijnkamers
Na uitvoerige pleidooien en beloften in de Tweede Kamer gaat de bewindsman overstag: in de stroompijler van de Maasbrug bij Gennep zullen mijnkamers worden aangebracht. Had deze minister een vooruitziende blik? Bij de Duitse inval mei 1940 reed de Duitse pantsertrein ongehinderd over de bij list veroverdeMaasbrug door de Peel-Raamlinie heen…

Op de latere bouwtekening van de Maasbrug (links) zijn die mijnkamers duidelijk te zien.

De pers
In het voorjaar van 1867 verschijnen er in dag- en weekbladen te Rotterdam, Den Haag, Tilburg, Middelburg en Venlo het bericht over de spoorplannen van de heren Van Meukerem en Verster. Zelfs schrijft men dat in Gennep al voorbereidselen getroffen worden voor inmeting, afbakening en waterpassing van de spoorbaan!

Informatie
De Kantonbode Gennepsche Courant blijft op het nieuws zitten en publiceert vanaf 1867 elk berichtje over de spoorplannen. Informatie over de concessie-aanvragen, de tracérichting, de financieringswijze geeft de redactie de Gennepenaar door. Het blad maakt gewag van de moeizame vorderingen, de debatten en lobby in de Tweede Kamer t.a.v. de spooraanvrage. Het B&W college van Gennep wordt door het Comitélid Van den Bogaard van de laatste stand van zaken op de hoogte gehouden.

Werkcomité
Het Werkcomité werd nu officieel het bestuur van de NBDS, dat het spoorproject ging uitwerken, begeleiden en sturen. De initiatiefnemer Van Meukeren werd uiteraard als voorzitter/president geaccepteerd. Zijn mede-ondernemer A. Verster is dan al om onduidelijke redenen afgehaakt. Een van de drie commissarissen is de grote ijveraar in de Tweede Kamer voor de spoorweg, notaris H.C.F. Kerstens te Mill.

Appleby
Het bestuur i.c. Van Meukeren gaat voortvarend aan de slag. De voorzitter schat 6 miljoen gulden nodig te hebben voor de bouw van de lijn, inclusief gebouwen en rollend materieel. Het geld zal door uitgifte van aandelen binnen komen. Het Engelse bestuurslid, ingenieur Charles Aplleby, is de belangrijke adviseur bij de keuze van de aannemer/bouwonderneming.

Gunning bouw
Appleby neemt ruim de tijd in Engeland naar potentiële bouwfirma's uit te kijken. Op 20 aprili1869 valt de beslissing: het Londense bouwbedrijf Robert Sharpe Sons & Henderson krijgt de voorlopige opdracht tot bouw voor fl. 4,5 miljoen en het restant door aankoop van een pakket NBDS aandelen. Een financieel deskundige zit niet in het bestuur. De leden volgen zonder discussie voorzitter Van Meukeren. Over onderzoek naar de kredietwaardigheid van de Fa. Sharpe vinden we niets terug.

Sharpe elders
Niet bekend is op dat moment bij het bestuur, dat aannemer Sharpe ook al bezig is met een spoorbouw in het Ruhrgebied en daar in zwaar financieel weer zit. Appleby geeft evenmin door, dat Sharpe in Zuid-Amerika een zware financiële strop geleden heeft bij de spoorbouw aldaar. Onvoldoende financieel inzicht en weinig achtergrondinformatie zullen de NBDS-groep al gauw hoofdbrekens kosten!

Concessie definitief
Op 28 mei 1869 komt bij Van Meukeren van het Ministerie de definitieve concessie binnen. Mu kan het comité notarieel getransformeerd worden in het bestuur van een NV. De comitéleden worden bestuursleden. W. van Meukeren wordt president-directeur en H. Kerstens vicepresident. Pas als aan het Ministerie een borgsom betaald is, kan de jonge NBDS officieel verder.

Stempel
Nu de concessie door het Ministerie verleend is, vraagt en krijgt voorzitter Van Meukeren in de bestuursvergadering van 14 juni 1869 toestemming om een stempel te laten vervaardigen voor gebruik op stukken van de NBDS. Het snijden van een ovale stempel kan nergens beter geschieden dan in Engeland. De heer Appleby zal zich hiermee belasten.

Gratis
Gennep verlicht de problemen. De gemeenteraad heeft besloten 7 ha woeste gemeentegrond gratis aan de NBDS af te staan mits de maatschappij het Genneps spoorstation zo dicht als mogelijk bij de bebouwde kom situeert. Op 12 september 1869 komt Van Meukeren c.s. naar Gennep om e.e.a. notarieel vast te leggen. NBDS-bestuurslid in Gennep, Jan van den Bogaard, treedt als gastheer op. De president dineert bij hem thuis. Hij is zeer verrast en vereerd als de Gennepse harmonie ‘Unitas et Fidelitas' hem daar een serenade komt brengen. En Gennep is vanaf deze 12 de september hecht aan de NBDS verbonden.

Impasse
Wie verwacht dat aannemer Sharpe op deze grond tussen Maas en Duitse grens voortvarend aan de slag zal gaan na deze gratis transactie, komt bedrogen uit. Er lopen een paar mensen over het terrein, die blijkbaar meten en hier en daar een paaltje in de grond slaan. De oude heer Robert Sharpe, die maanden geleden op de Markt in Gennep is komen wonen, verwijst bij vragen naar zijn zoon Paul. Deze verschijnt af en toe in een koets vanaf station Groesbeek in Gennep. Hij trekt zijn schouders op en zegt de vragensteller dat deze bij de directie in Rotterdam moet informeren. Zo verstrijken de laatste drie maanden van 1869 zonder noemenswaardige activiteit of zichtbare vorderingen. De NBDS verkeert in een impasse, dat is duidelijk.

Vertraging
Aannemer Sharpe (die bij de lijnaanleg in Duitsland in financiële moeilijkheden verkeert) vindt hier in Brabant telkens iets om het werk zogenaamd niet te kunnen hervatten. De NBDS van haar kant heeft problemen met haar bankiers en kan aan de Staat het vereiste geld voor de defensiewerken bij de Maasbrug (kazematten) niet betalen. Zo verstrijkt het jaar 1869 zonder aantoonbare vorderingen aan de lijn. In de maandelijkse vergaderingen probeert voorzitter Van Meukeren zijn medebestuurders gerust te stellen en zaken te bagatelliseren.

Heftig
Begin januari 1870 gaan enkele ongeruste directieleden op eigen houtje op inspectie langs het geplande tracé. Ze zijn ontsteld en ontstemd: ze bespeuren geen spoor van activiteit of vorderingen. In de directievergadering later die maand gaat het er heftig aan toe. Vicepresident Kerstens eist van de voorzitter volledige opening van zaken; hij wil alle stukken inzien. Aan bankiers, aandeelhouders, de regering en de pers is het niet uit te leggen dat de lijnbouw nauwelijks begonnen is. Aannemer Sharpe heeft sinds augustus 1869, dus 4 maanden na tekening van het definitieve contract, geen enkele voortgang geboekt. Waarom dit talmen? Er is kostbare tijd verloren.

Hand aan de steel
Hij steekt de schop in de grond en legt de kluit aarde in de kruiwagen. De andere directieleden, commissarissen en de hoofdingenieur volgen zijn voorbeeld. Dan rijdt hij de volle wagen een stuk vooruit en kiept hem onder gejuich naar rechts om. Dan verschijnen er enkele werklieden met kruiwagens, die symbolisch aan het werk gaan. Na enkele minuten sommeert Kerstens hen op te houden en geeft hij hun een gift in geld om een paar consumpties te nuttigen.

Diner
Onder de opgewekte tonen van de Gennepse Harmonie loopt het gezelschap terug naar het stadhuis. Daar schenkt de vice-voorzitter aan wethouder Esser namens dhr Van Meukeren een bedrag van Fl. 250 voor de Algemene Armen. Hierna nodigt spreker iedereen uit voor een eenvoudig diner aan de overkant bij logement Wierts (thans Hotel De Kroon).