een nieuwe special: Wiel van Dinter vertelt het verhaal van de Gennepse sanatoria Maria Oord en Zonlichtheide in 1944. Nu het eerste deel.

KOMMER EN KWEL IN SANATORIA TE GENNEP
oktober-december 1944, Wiel van Dinter

VOORAF
Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog waren er in Gennep twee sanatoria voor tbc-patiënten. Het oudste ‘Maria Oord' stond aan de noordelijke rand van Genneps centrum, het andere ‘Zonlichtheide' lag aan de zuidelijke rand van de gemeente richting Heijen. Maria Oord (MO) nam vanaf het begin meisjes en vrouwen van katholieke huize op, terwijl Zonlichtheide (ZLH) steeds neutraler werd. Beide herstellingsoorden kregen hun zieken uit heel Nederland. Gennep was per trein, bus en tram goed bereikbaar. Verpleging en verzorging hadden een uitstekende naam.

Sanatorium Maria Oord In 1905 vestigde zich in Gennep H. Stiemens, huisarts met als specialisatie de longen. Hij werd tevens geneesheer-directeur van het ziekenhuis van de Zusters van Liefde in Gennep. Op zijn aandringen stichtte de orde van Zusters van Liefde uit Tilburg een sanatorium voor katholieke vrouwen/meisjes met tbc (1918). Dokter Stiemens werd daarvan geneesheer-directeur. Het sanatorium startte in een verbouwde openbare lagere school in de Doelen en kreeg snel een nieuw modern gebouw naast de vroegere school en vlakbij de Martinuskerk. De instelling was door een grote tuin gescheiden van het Norbertusklooster van de Zusters van Liefde. Verpleging en verzorging in het sanatorium geschiedden door de zusters. De medische staf stond onder leiding van dokter Han Stiemens. De naam van het sanatorium werd ‘Maria Oord' (MO). Voor de Zusters verwijzend naar de Moeder Gods, voor dokter Stiemens naar zijn echtgenote Maria Stiemens-Hopman.
		Sanatorium Zonlichtheide Dokter Stiemens zag de aanpassingsproblemen bij patiënten, die na soms jarenlang verblijf in het kuuroord genezen terugkeerden in het dagelijks leven (vaak bij man en kinderen). Daarom opende hij in 1930 een eigen instelling voor ‘nazorg' aan die vrouwen. Aan de zuidelijke rand van Gennep bouwde hij op een eigen heideterrein zijn sanatorium, dat hij betitelde als ‘nazorg-kolonie'. Locatie: Heijenseweg met een hoofdgebouw tevens kantoor, enkele paviljoens, een keukengebouw en een apart blok van drie woonhuizen, bedoeld als tijdelijke startbasis voor genezen patiënten naar de maatschappij. Zijn sanatorium kreeg als naam ‘Zonlicht-heide' (ZLH). Omdat het aantal nazorg-patiënten achterbleef bij de ramingen, werden weldra ook tbc-lijders opgenomen. De medische staf werkte nauw samen met ‘Maria Oord'. Het aantal patiënten in beide sanatoria groeide gestaag. In 1944 waren er dat ongeveer tweehonderd.

Werkgelegenheid Een groot aantal Gennepenaren werkte bij de instellingen. De centrale keukens kregen veel van de voedselbenodigdheden door de plaatselijke middenstand en boeren aangeleverd. Brood en melk kwamen dagelijks vers binnen. Onderhoud en installatie geschiedde door lokale vaklieden. Al dan niet in vaste dienst. Zowel MO als ZLH had een kantoor voor interne en externe organisatorische zaken en pr.

Vertrek?
15 oktober 1944 kwam het bevel dat de burgerbevolking van Gennep per direct moest evacueren. Met uitzondering van de twee sanatoria en het ziekenzaaltje in het zusterklooster St.-Norbertus. Het Duitse leger had namelijk geen adequaat vervoer beschikbaar voor bedlegerige patiënten met (besmettelijke) tuberculose. De twee sanatoria met patiënten, medici en personeel moesten dus in de frontstad Gennep achterblijven. Iedereen die kon aantonen ‘onmisbaar' te zijn in één van de twee instellingen ontsnapte (met gezin) aan het evacuatiebevel. Gevolg: een 800(!) mensen bleven in Gennep. (Met nog steeds de hoop dat de bevrijding aanstaande was!)

was dit jaar op de Gennepse Heij en voerde van de Norbertuskerk naar de Heijkuul. Er liepen weer veel kinderen met ouders en/of grootouders mee achter Martinus, de bedelaar en het gilde naar het sportpark, waar het vuur klaar lag om aangestoken te worden. Maar eerst werd door pastoor Kessels het verhaal verteld van de romeinse soldaat Maarten of Martinus, die voor de poorten van de franse stad Amiens zijn mantel in tweeën sneed en de helft aan een bedelaar gaf, die het erg koud had. Daarna werd onder toeziend oog van de Gennepse brandweer het vuur aangestoken door de pastoor met een Gennepse Martinus (een jongen met als 2e doopnaam Martinus). Het was inmiddels behoorlijk koud geworden, zodat de warmte van het vuur aangenaam was. Helaas voor de jeugd mochten hun lampions en bieten niet in het vuur gegooid worden, hetgeen al tientallen jaren traditie is (of beter was). Bij het huiswaarts gaan kreeg de jeugd een tractatie van het gilde. Klik op 1 van de foto's rechts voor een klein album.

De discussie over de Lob en de hoogwaterbeveiliging is zo langzamerhand in een impasse gekomen. De hoogwaterbeveiliging tot een niveau van 1:300 (de wettelijke normdijken) komt er in ieder geval, want dat is in de wet vastgelegd. Wat dan vooral overblijft (naast benaming bergingsgebied en daarmee verband houdende uitsluiting van schadevergoedings-rechten) blijft de schuif. Burgerinitiatief Nee Tegen de Vloedgolf heeft bezwaren tegen de schuif en naar zeggen vooral omdat die op een willekeurig moment of door sabotage of door een fout open kan gaan, waardoor de bescherming ineens tot 0 gereduceerd is. Maar er is een mogelijke oplossing.

Leg gewoon wettelijke normdijken aan, zoals vereist in de wet en zoals geëist door NTDV. Verhoog die dijken dan extra met alleen in het verhoogde stuk een schuif. Daarmee vervallen de bezwaren van NTDV, want het wettelijke normdijken niveau wordt ten alle tijde gegarandeerd. Er is dan één vraag voor de overheid en de projectgroep van de lob en dat is of deze oplossing wel geschikt is om voldoende van een hoogwaterpiek weg te vangen om de extra investering van zo'n 40 miljoen euro te rechtvaardigen.

De situatie zou dan als links worden, waarbij de lob extra beschermd wordt tot een stuk hoger water niveau en beter dan bv Gennep of Venlo. Maar daarvoor zou men wel moeten accepteren dat als het water dan nòg hoger komt, dat dan de schuif open gezet wordt. Deze optie biedt wellicht ook een goede mogelijkheid om die benaming bergingsgebied voor de lob ter discussie te stellen, want het wordt dan feitelijk een noodoverloopgebied en zou dan voor schadevergoeding in aanmerking moeten kunnen komen. Voor Gennep helpt dit niet, want dat blijft gewoon in die zogenaamde rivierbedding liggen. Alternatief is dat men in de lob deze oplossing afwijst en dan al eerder, net als die andere plaatsen onder loopt. Hetzelfde geldt als deze oplossing onvldoende soulaas biedt voor het afvangen van de hoogwaterpiek. In alle gevallen is er overal dan tenminste de vaste bescherming tot het normdijken-niveau.

	Vlakbij mijn huis in de Steendalerstraat staan 2 bomen bij een wegversmalling. Het is eigenlijk een tweeling, want de bomen zijn hier als 2 kleine boompjes tegelijkertijd neergezet. Meer zon?, meer water?, betere genen? Wie zal het zeggen. Het verschil wordt langzamerhand enorm. Het linkerboompje heeft in ieder geval één voordeel. Als de grote carnavalswagens hier voorbij komen, zal er aan hem niet zo getrokken en gerukt worden als aan de boom rechts.
	weelderige overvloed	een laatste roos tegen een waterig zonnetje

Ik zag vanochtend dat weer een nieuwe speerpunt geplaatst is voor de Archeoroute en wel bij de Martinusoren. De speerpunten zijn een initiatief van de provincie Limburg. Met de archeoroute app kun je terplekke met een smartphone of tablet het verhaal terplekke beleven. Die app moet eerst gedownload worden in de apple store of google play. Als u dan de app opent en de smartphone richt op de pijlpunt vertelt de "archeoloog" u met ondersteuning van foto en filmmateriaal het historische verhaal. Ik ben benieuwd of ze mijn materiaal nog gebruikt hebben. De beschrijving van deze nieuwste speerpunt staat overigens (nog) niet op de website van de Archeoroute. Maar ze staan wel op de overzichtskaart met de lokaties.

Het is alsof de jongeman op de foto links in de kinderoptocht van afgelopen jaar al een oproep doet om een steentje bij te dragen. Jeugdcarnavalsvereniging Coloradokevers doet namelijk een oproep aan allen om volgende week tijdens de collecte een steentje bij te dragen aan de instandhouding van het jeugdcarnaval in Gennep. Hun leden zullen onder begeleiding van het bestuur en ouders bij u aanbellen om een kleine bijdrage te vragen voor de carnaval vierende jeugd van Gennep. U ziet hen door de straten lopen op dinsdagavond 12, woensdagavond 13 en donderdagavond 14 november aanstaande. Zij hopen op uw steun!

Vandaag, zondag 3 nov 2019 was een dubbelconcert van de Gennepse en Boxmeerse harmonie in zaal Riche in Boxmeer. In de pauze werd Marja Simons gehuldigd voor haar 40jr lidmaatschap van de Gennepse harmonie. En dan is ze ook nog ongeveer 30jr lid van de Boxmeerse harmonie. Bij elkaar opgeteld dan dus zo'n 70jr muzikant. :-)

2 voorzitters en Marja met oorkonde (en bloemen)

3m stukjes van het concert

De gemeente is momenteel bezig met de voorbereidingen voor de bouw van het nieuwe Kind Expertise Centrum. De aanbesteding loopt en de bestemmingsplan-wijziging is bezig.

Maar dat betekent ook dat die nieuwe huisvesting voor Elckerlyc, Maria Goretti, de Piramide enz enz midden in de rivierbedding gebouwd gaat worden. En dat betekent dat bij een overstroming, de schade niet vergoed wordt. Dat heeft de minister ook uitdrukkelijk gesteld. Wie zo gek is om in een rivierbedding te gaan bouwen of wonen, moet niet rekenen dat schade vergoed wordt. Want een rivierbedding is nu eenmaal een rivierbedding. Hetzelfde geldt overigens ook voor de geplande nieuwbouw bij de Gennepermolen, maar ook voor al die gerealiseerde werken zoals Bolwerk, Gennep Centraal, Torenzicht, bibliotheek, enzovoorts. Daar zit de oude kern van Gennep in hetzelfde schuitje als de lob en met tenminste hetzelfde overstromingsrisico. Dit staat ook uitdrukkelijk gemeld in de toelichtende stukken voor de bestemmingsplanwijziging: " Een initiatiefnemer dient er rekening mee te houden dat eventuele hoogwaterschade niet door de (Rijks-)overheid wordt vergoed" Misschien toch maar eens verstandig dat de Gennepse politiek eens gaat lobbyen in Den Haag om deze vreemde verhalen van de tafel te krijgen. Goed voor de LOB maar ook goed voor Gennep. Want wie wil nu verantwoordelijk zijn om zo'n duur gebouw midden in de rivier te bouwen????

Hieronder nog een paar plaatjes van de huidige plannen van het gebouw dat blijkbaar dus in de rivierbedding (van de Maas?) gebouwd wordt. Je zou je afvragen, hoe verzinnen ze het??

dat is blijkbaar de voorkeursvariant van het adviesbureau dat nu betrokken is bij het uitwerken van plannen voor het voormalige terrein van de Gennepermolen. Het laatste gebruik was als brandweerkazerne. Ik kreeg de plannen via Henk. Links een overzichts-plaatje en hieronder nog een aantal afbeeldingen van die voorkeursvariant (houtzagerij concept). De gehele presentatie als pdf file vindt U hier: link naar pdf van de plannen. Ik ben benieuwd, want er worden al meer dan 10 jaar plannen gemaakt voor dit gebied. Weet u nog van de "keramiek-experience" die er zou komen? Dit plan ziet er wel uitvoerbaar uit. Maar het zou goed zijn als er meteen iets aan die heeeeeeeeele grote bakstenen muur zou gebeuren en desnoods met muurschilderingen of graffiti. De tekeningen links en hieronder komen uit de presentatie. Ziet er niet verkeerd uit. Het wordt wel een erg dure prijsklasse blijkbaar. Zal dus geen sociale bouw of voor starters worden. Ik vraag me tevens af wat ik me moet voorstellen bij een semi-publieke ruimte. We'll see. Op 12 november wordt het plan gepresenteerd in PiCaMare.

Ook nog wat plaatjes uit het verleden.

1952	in 2008 werd het terrein gesaneerd (asbest) omdat er in het verleden het puin van het washuis van de nonnen was gedumpt. krantebericht van toen.	in 2009 werd de fundering voor de kade gemaakt	werd de kade gestort en later met metselwerk bedekt.

	Ook dit jaar is er weer een kerstmarkt in Gennep. Stichting SumMmertime tekent ook dit jaar voor de organisatie van de traditionele Kerstmarkt op zaterdag 14 en zondag 15 december op de Markt in Gennep. Zondag 15 december is bovendien koopzondag in Gennep, wat voor extra publiek zal zorgen. Exposanten die deel willen nemen worden opgeroepen zich bij de organisatie te melden. (contact-email) Beide dagen begint de Kerstmarkt om 12.00 uur en duurt tot 17.00 uur. De Markt wordt feestelijk in kerststijl aangekleed en op beide dagen is er passende muziek.